• Ei tuloksia

BANI) XV JANUAR-DEZEMBER 1915 HEFT 1-5

4. Sprachkunde. 3 7

2 2 6 . M e r i n g e r R. W ö rte r u n d S a c h e n . IV. IF 9 0, p. 4 0 1 -5 7 . F inn. p a t j a ’p u lv in ar’ vgl. an. bedr ’p o lster’; ung. dial. h l a g y i d l o ,

h l a g y i c a (B reznóbánya in Zolgom ) ’ Werkzeug zum g lätten der wasche’

vgl. aksl. g l a d i t i 'g lä tte n ’, p. 431, 448, U ral-altaisch,

2 2 7 . T h o m s e n V ilhelm . U ra l-a lta isk e (C a s tré n ’s a ltaisk e) S p ro g o g F o lk . = U ra la lta isç h e (C a stré n s altaisch e) s p ra c h e n u n d V ö l ­

ker. S a lm o n se n s Store illu s tre re d e K o n v e rsa tio n sle k sik o n . 17, p. 1072.

F rag en nach den verw andtschaftlichen beziehungen an d erer sprachen zu den finnisch-ugrischen.

22 8 .

S chräder

O . S p ra c h v e rg le ic h u n g u n d U rg e sc h ic h te . L in ­ g u is tisc h -h isto risc h e B e iträ g e z u r E rfo rsc h u n g d e s in d o g e rm a n i­

sc h e n A lte rtu m s. D ritte n e u b e a rb e ite te A uflage. I. T e il: Z u r G e s c h ic h te u n d M ethode d e r lin g u is tisc h -h isto risc h e n F o rs c h u n g . II. T eil. 1. A b sc h n itt. D ie M etalle. J e n a , H e rm a n n C o ste n o b le . 0 6 . 2 35 -Į- X + 1 20 p.

Zu beachten u. a. die ansichten J. G. Cunos, K a rl P enkas, Torna- scheks, C. I. Taylors, F r. Th. K öppens u nd H en ry Sweets üb er das lin ­ guistische u nd anthropologische V erhältnis der fiugr. zu den urindoger- m anen I. teil p. 98, 114, 125-7. D ie fiu. benennungen der m etalle, v e r­

glichen m it den entsprechenden idg. W örtern II. teil p. 14-5, 17, 21, 42, 44, 46, 55, 71-2, 87-8, 90, 95, 97, 109. — Rez. A. M o i l l e t , RevCr.

06, p. 349-5 0; W ilhelm S t r e i t b e r g , LitZB l. 06, nr. 24, p. 821-4; A.

W a l l e n s k ö l d , N euphilol. M itteil. 06, nr. 3-4, p. 7 2; F r. S t o l t z , Neue Philol. R u n d sch au 06, p. 150-3; F elix H a r t m a n n , Zs. des V er­

eins f. V olkskunde 06, p. 468-9; R u d o lf M u c h , M iŧteil. d. A nthrop.

Ges. in W ien 06, p. 250-3; K i r c h h o f f , P eterm . M itteil. LB 06, p.

149, siehe d. rez.-verz.; V . P o r ž e z i n s k i j , ŽM N P 06, Ноябрь, p. 155- 91, siehe d. rez.-verz.

2 2 9 . W i k l u n d K. B. F in n is c h -u g ris c h u n d in d o g e rm a n isc h . L e M onde O rie n ta l 1 9 0 6 , p. 4 3 -6 5 .

D er aufsatz behandelt die m orphologischen und lexikalischen Über­

einstim m ungen, die eine u rsprüngliche V erwandtschaft zw ischen den fiugr.

u nd idg. sprachen beweisen sollen. — Rez. Jó z s e f S c h m i d t , N yK 36 p. 448-69 (stellt sich ganz skeptisch zu den au sfü h ru n g en des vf.s).

23 0 . M ö l l e r H e rm a n n . S e m itisc h u n d In d o g e rm a n isc h . I-II. K o b ., H . H a g e ru p . 0 6 . X V I -ļ- 3 9 4 p.

P . X I-X II: „W ährend ein geographisches Z w i s c h e n g l i e d zwi­

schen dem sem itischen u nd indogerm anischen, wie das kleinasiatische, notw endig zu r V ergleichung herausgezogen w erden m usste, so w eit das m aterial es g e sta tte t, k an n das m ögliche vorläufige fehlen eines s e i t e n ­ g l i e d e s , wie in erster linie des finnischen, w enn es zu den „nostrati- schen sp ra c h e n “ g ehören sollte, w eniger stören . . , Sollte das finnische zu den n o stratisch en sprachen gehören, so kann leich t ein anderer, der das finnische besser k en n t als ich, dessen Z ugehörigkeit d arlegen und ihm seinen rich tig en platz anw eisen. Ic h h abe es bei seite lassen, w eil ich es (jedenfalls zu r zeit noch) n ich t heranziehen konnte. “

4. Sprachkunđe. 3 9 2 3 1 . M e y e r E d u a rd . S u m e rie r u n d S e m ite n in B ab y lo n ien . A b-

h andl. d. K önigl. P re u s s. A k ad . d. W isse n sc h . 0 6 , p. 1 -1 2 5 . Ü ber h erk u n ft u nd verw andtschaftsverhältnisse der sum erier lässt sich zurzeit g arnichts sagen. Sie sind n ich t verw andt m it der Urbevöl­

k eru n g der kleinasiatisch-arm enischen gebirgsländer. A uch m it dem v er­

suche, das sum erische m it anderen „turanischen“ sprachen in Verbindung zu setzen, scheint es n ich t besser b estellt zu sein. E instw eilen haben w ir es als eine isolierte spräche zu betrachten.

2 3 2 . T r o m b e t t i A lfredo. Ľ u n i t à ď o r ig in e del lin g u a g g io . B o ­ logna, L ib re ria T re v e s di L u ig i B eltram i. 0 5 . 8:0. V III -ļ- 222 -ļ- p . t 6,00.

Die „u ralaltaisch en “ u. fiugr. sprachen w erden öfters b e rü h rt, zb.

p. 18 d. zahlw ort kolm e 'd rei' usw., p. 30-1 ung. h ét 'sieben’ usw., p. 31 fi, nage- 'sehen', p. 32 ung. k ér 'b itten ' usw., p, 38-9 Zahlwörter gebildet m it der zahl für 'z e h n '; p, 44 P ersonalpronom en; p. 75, 79-80 dem on­

strativ e p ro n o m in a ; p. 80, 81, 86 p e rso n alp ro n o m in a; p. 91,' 96 Zahlwör­

te r; p. 105, 106, 109, p. 110, 115, 117, 120 ableitungssuffixe; p. 122, 124, 125, 126, 128, 131, 140 üb er die flexion; p. 142, 144, 146, 149, 152, 154, 156, 157, 158, 160 verba; p. 161, 165, 167, 168, 169 adjektive; p. 173, 175, 176, 177-8, 182, 186, 188 su b s ta n tiv e ; p. 189, 190, 194, 196 andere lexikal. vergleiche. — Bez. Jó zsef S c h m i d t in N yK 35, p. 451-7 2; Jah resb er. üb er d. erschein, au f d. geb. d. germ . philol. 27, p. 31; A.

W i r t h , Beil. zur A llgem . Zeit. 06, nr. 241, p, 113-4, siehe d. rez -ver.

E. N. S.

2 3 3 . Смѣсь. Происхожденіе и возрасть языка. V e rsc h ie d e n e s. U r­

s p ru n g u n d a lte r d e r sp rä c h e . Естествознаніе u Іеоіраф ія. 0 5 , n r. 2, p. 81 -3 .

R eferat der vorherg. nr.

A l l g e m e i n e S p rach w issen sch aft ( b e z w . S p r a c h u n t e r r i c h t ) u n t e r b e r ü c k - s i c h t i g u n g d e r f i n n i s c h - u g r i s c h e n s p r a c h e n .

2 3 4 . E r d é l y i L a jo s É rtelm i e g y e z é s és hasonló in con g ru en tiåk a m agyarb an , finnben es törökben . = K o n g ru e n z nach dem sinn und ähnliche Inkongruenzen im u n garisch en , finn isch en und tü r­

kisch en . N y k 3 6, p. 2 5 1 -7 .

Vf. g ib t b e isp ie le v o n g ra m m a tis c h e r In k o n g ru e n z b e so n d e rs zw i­

sc h e n dem S ub jek t u n d p rä d ik a t.

2 3 5. W u n d t W ilh elm . V ö lk erp sy ch o lo g ie . E in e U n te rs u c h u n g d e r E n tw ic k lu n g sg e se tz e v on S p ra c h e , M ythus u n d S itte . E rste r B a n d : D ie S p ra c h e . Z w eite, u m g e a rb e ite te A uflage. In zw ei T eilen . L p z., W . E n g elm an n . 0 4 . I: X V I + 6 6 7 ; II : X -1 -6 7 3 .

E rste aufl. siehe Bibi. 00 I 91. — Rez. J . K e l l e r , Neue philol.

R undschau 05, p. 440-8; A. V i e r k a n d t , P eterm . M itt. 51, LB p. 149- 5 0; O. D i t t r i c h , Zs. f. Rom. P hilol. 06, p. 484-7.

2 3 6 . R u b i n y i M ózes. A fejlödö ala n y ú m o n d a to k elm élete. = D ie th e o rie d e r sä tz e m it sich e n tw ic k e ln d e m Subjekt. N yr. 3 5, p- 3o 8 - !

7-Vf. referiert und verteidigt die theorie des verstorbenen A. S z ė - k e l y (Bibi. 04 I 132) ü b e r die entw icklung d es S u b jek tsb eg riffes d e r , m eteorologischen" sätze u nd h e b t h erv o r, dass Székely ähnliche ideen wie W . AVunđt — gleichzeitig m it diesem, ab er m it g rösserer th e o re ti­

scher einheitlichkeit — ausgesprochen h at. E. N. S.

237. K a l m a r Elek. Van-e alanytalan m ondat? = G ib t es su b ­ je k tlo se Sätze? Nyr. 3 6, p. 74-9.

Vf. h eb t gegen A. Székely (Bibi. 04 I 132) hervor, dass es sub­

jektlose sätze gibt. E. N. S.

O nom astik (bezw. sprachrichtigkeit).

2 3 8 . J [ a la v a ] A. N im e n m u u to s a sia U n k a ris sa j a m eillä. = D ie n a m e n s ä n đ e ru n g s b e w e g u n g in U n g a rn u n d b ei u n s. U S uom . 0 6 , n r. 9 6 , p. 4.

Ein kurzer überblick der genannten bew egung betreffs heim ischer fam iliennam en in U n g arn und Finland.

5. V olkskunde.

Allgemeines.

239. R o s b e r g J. E. L a n d och folk, illu s tre ra d jo rd b e s k rifn in g a f — — . S e n a re delen . G am la v ä rld e n . A frika, A sien och E u ro p a . = L a n d u n d volk, illu s trie rte e rd b e s c h re ib u n g von — -— . Z w e ite r teil. D ie a lte w eit. A frik a, A sien u n d E u ro p a . H els., A k tie n g e s . H elio s. 0 4 . X III -ļ- 7 35 p. F m . 15 ,5 0 .

P . 330 ein p aar w orte über die o s t j a k e n u nd w o g u l e n . 2 bilder von finnischen ansiedelungen in Sibirien p. 333, 335. Die U n g a r n p. 534, 540-2. Di e l a p p e n p. 637-8 (m it bild). Die finnen p. 665-6.

A ndere fiugr. V ölker p. 675, 678-9.

2 4 0 . L a m p e r t K u rt. D ie V ö lk er d e r E rd e . E in e S c h ild e ru n g d e r L e b e n sw e ise , d e r S itte n , G e b rä u c h e , F e s te u n d Z e re m o n ie n aller le b e n d e n V ölker. 2 B de. S tu ttg ., D e u ts c h e V e rla g s a n ­ stalt. 0 2 -3 . 4:0. 3 8 3 -ļ- 4 2 8 p. j e R m . 12 ,5 0 .

M it 776 abb. E ine bereicherte Übersetzung von H. N. H u tch in ­ son : „The living R aces of M ankind“. — Rez. R. T h u r n w a l d , Peterm . M itteil 06, LB, p. 147.

24 1 . M o ld e n B. R assen u n d K u ltu rk re ise . D ie N atio n . 0 6 , P- 7 0-3

-A u c h ü b e r „ t u r a n i s c h e “ V ö lk e r , w i e f in n e n ( f i u g r i e r ) , U n g a r n , a r m e n i e r , C h in e s e n u s w . R a s s e n - u n d k u l t u r m e r k m a l e .

3 4 2 . S j ö s t r ö m W . D en 4 :d e g e o g ra fisk a S tu d e n te x k u rsio n e n so m m aren 1 9 0 5 . I. E x k u rsio n e rn a i sv e n s k a och n o rs k a lap p - m a rk e n . — D ie v ie rte g e o g ra p h is c h e S tu d e n te n e x k u rsio n im Som­

m e r 1 9 0 5 . I. D ie ex k u rsio n n a c h S c h w e d isc h - u n d N o rw eg isch - L ap p lan d . G e o g r. F ö r. T id sk r. 0 6 , p. 2 3 -3 2 , 1 9 3 -2 1 4 , 2 4 7 -5 8 .

5. Volkskunde. 41

Beiläufig werden auch schw edische und norw egische f i n n e n e r­

w ähnt p. 27-9, 197, 210, 254 sowie l a p p e n p. 201-2, 205-8 ,248-9, 252-4.

A bbildung von zwei schwed. lappen.

24 3 . I t u g e S o p h u s. N o rw eg en . 2e A uflage, b e a rb . von Y n g v ar N ielsen. (L and u n d L e u te , M o n o g rap h ien z u r E rd k u n d e , . . . h rs g . v. A. S co b el, III). B ielefeld, V elh ag en & K lasing. 0 5 .

151 p. Rm. 4.

24 4 . H e i l a n d A m und. N o rg es L an d o g Folk. XX. T o p o g rafisk - s ta tis tis k B e sk riv e lse o v er F in m a rk e n s A m t, II. B efo lk n in g o g h isto rie. III. B y e rn e o g h e rre d e rn e . E fte r offentlig fo ra n sta lt- n in g u d g iv e t ved — — . = N o rw e g e n , lan d u n d volk. XX. T o ­ p o g ra p h is c h -s ta tis tis c h e b e s c h re ib u n g d es a m ts F in m a rk e n . II. B e ­ v ö lk e ru n g u n d g e sc h ic h te . III. D ie S tädte u n d g e ric h ts s p re n g e l.

D u rc h öffentliche v o ra n s ta ltu n g h rs g . vo n — — . [05 I 220].

K rist., H . A sc h e h o u g & C o. 0 6 . II. VI -Į- 7 67 p. III. 5 9 0 p. -ļ- 2 k a rte n . I-III K rön. 7 ,0 0 .

In h alt. B e v ö l k e r u n g : A nthropologie p. 1-12 ( l a p p e n und f i n n e n ) . V erteilung der natio n alitäten (in N orw egen un d F inm arken), u. a. tabelle, wie die norw eger, lappen und finnen prozentw eise in den gerichtssprengeln, den städten un d dem am t v e rte ilt sind, p .15;

tabelle der m ischungen p. 19-2 0; zahl der norw eger, lappen (1567- 1900), finnen (1845-1900) p 31. H ausgerät, q u ack salb er u n d aberglaube bei k ran k h eit (lapp.) p. 53-9. B ezeichnung der lappen in N orw egen frü h er u nd jetzt p. 74-7; bezeichnung der finnen p. 76-7. Die b erg lap ­ pen u nd ihre re n n tie rz u c h t p. 82-147 (lapp, bezeichnungen). Die seelap­

pen p. 147-54. Flusslappen u nd skoltelappen p. 154-69. C h arak ter u nd lebensweise p. 169-87 (lapp.). E rn äh ru n g p. 187-201 (lapp, bezeichnun­

gen). T ra c h t p. 201-13 (lapp, benennungen). Schneeschuhe p. 213-16 (lapp.). L appische g ö tterleh re p. 216-86. A berglaube p. 286-319. Be­

k eh ru n g der lappen zum Christentum p. 319-61. P oesie u nd m usik der lappen p. 375-412. Die lappische spräche (dialekte, geogr. nainen, lehn- w ö rter u. a ) p. 412-25. Die lapp, liŧe ra tu r p. 425-7. Die einw anderung d er finnen p. 427-40, V erteilung im am t p 440-6, C harakteristik der fin­

nen p. 446-51, die spräche der finnischen gegenden p. 451-4. — Schul­

wesen p. 540-50 (norw egisierung). — G e s c h i c h t e : P rä h isto rie p.

553-65 (archäologie). G eschichte p. 565-767 (aberteuerliche sagen, „die lap p en steu er“ un d fah rten n ach B jarm eland usw.). — S t ä d t e un d g e ­ r i c h t s s p r e n g e l . B eschreibung der städ te des am tes F inm arken p.

3-66 (Statistik der n ationalitäten). — B eschreibung der gerichtssprengel des am tes F inm arken p. 69-538 (Statistik der n ationalitäten). — O rtsna­

m enverzeichnis p. 541-90.

245. Z e l e n i n A. V. Руководство географіи Россіи. Курсъ средне-учебныхъ заведеній. Составилъ --- = H a n d b u c h d e r g e o g ra p h ie R u ssla n d s fü r m itte lsc h u le n . V on — — . P b u rg . P. P . S o jk in . 0 6 . 3 2 6 -ļ- II p. R bl. 1,50.

Zu b e a c h te n : § 36. Zusam m ensetzung der bevölkerung des eu ro ­ päischen B usslands p. 59-60. § 37. Stäm m e u nd Völker des R ussischen R eichs p. 60 5 (n atio n alitäten statistik ). M o r d w i n e n p. 77. T s c ħ e - r e m i s s e n p. 77. § 49. F in lan d p. 143-50 ( f i n n e n p. 1467, t a v a -s t e n 147-8, k a r e l i e r p. 147). § 51. O stseeprovinzen p. 163-9 ( e s t e n p. 166-7). S y r j ä n e n p. 182-4. L a p p e n p. 184-5. K arelier des gouv.

A rchangel p. 185. P e r m j a k e n p. 195. W o t j a k e n p. 196. W o ­ g u l e n und o s t j a k e n p. 277-8. — Rez. A. S o k o l o v u. I. B e 11- j a r m i n o v , ZM NP 06, Октябрь p. 211.

2 4 6 . Іірнрода и населеніе Россіи. 4. I-IV . = R u ssla n d s n a tu r u n d b e v ö lk e ru n g . T e il I-IV. P b u r g verl. v. „Вѣстникъ Зііавіяи (V. V.

B itn er). 0 6 . 62 -f- 68 - f 53 + 71 p.

Teil I. V ölker des A siatischen R usslands ( o s t j a k e n p. 55-9). Teil II. V ölker des E uropäischen R usslands ( S y r j ä n e n p. 6-7, w o t j a k e n un d p e r m j a k e n p. 7-8, m o r d w i n e n p. 10-11, F i n l a n d p. 12- 19, O stseeprovinzen p. 19-22 ( e s t e n , l i v e n ) , t s c h e r e m i s s e n p.

31-3, f i n n e n im gouv. St. P e te rsb u rg p. 39, eine k a r e l i s c h e le­

gende (russisch) p. 38). Teil IV. Die K rim u nd K aukasien ( e s t n i s c h e kolonisten p. 61). K urze Übersicht des anthropologischen baus der b e ­ völkerung R usslands p. 61-71 (nach A. A. Ivanovskij).

2 4 7 . G e t t n e r [ H e t t n e r ] A lfred. Евроиейская Россія, Антропогео- графическій атюдъ. ІТереводъ съ Нѣмецкаго .1. Д. Оиніщкаго. — D as e u ro p ä isc h e R u ssla n d . E in e a n th r o p o g e o g ra p h is c h e Studie. R u s­

s isc h e Ü b ersetzu n g v on A. D . S in ic k ij. M osk. I. N . K u šn e re v

& Ċ :o. 06. V II - f 174 p.

Siehe Bibi. 05 I 239. — F o lg t als beilage zu r zs. „Землевѣдѣніе“

(1906).

2 4 8 . W a ll a c e D o n a ld M ackenzie. R u ssla n d . V ie rte d e u ts c h e A u flag e, ü b e rs e tz t von D r. phil. F rie d ric h P u rlitz . 2 B de. W iirz- b u rg , A. S tu b e r. 0 6 .

Rez. A. W ., Beil. zur Allgem . Zeit. nr. 3, p. 19; LitZB l. 06, nr. 8, p. 214-5.

2 4 9 . M e a k i n A n n e tte M. B. R u s s ia : T ra v e ls a n d S tu d ie s L o., H u rs t & 'B la c k e tt. 0 4 . XX -ļ- 4 5 0 p.

B erü h rt auch fiugr. Völker, u. a. die e s t e n von P skov (setuke- sen). — N ach der rez. in T he G eographical Jo u rn a l 06, p. 620-1.

2 5 0 . M fo rfill] W . R. R u ssia. T h e N ew V o lu m es o f th e En-cy c lo p æ d ia B rita n n ic a . 3 2, p. 3 3 7 -5 1 .

2 5 1 . S e m e n o v V. P . Россія. Полное географическое описавіе на-шего отечества. Настольная и дорожная книга для русскихъ людей.

Подъ редакціей . Томъ второй. Среднерусская Черноземная область.

= R u ssla n d . V o lls tä n d ig e g e o g ra p h is c h e b e s c h r e ib u n g u n se re s V aterlandes. N a c h s c h la g e - u n d re is e h a n d b u c h fü r ru s se n . Z w e i­

te r b a n d . M itte lru ssisc h e s S c h w a rz e rd e -g e b ie t. [05 I 242.] P b u rg , A. F. D e v rie n . 0 2 . V III - ( - 7 1 7 p.

Zu beachten : B evölkerung. G eschichte des M ittelrussischen sehw arz- erde-gebiets (die gouv. V oronesch, K ursk, Orel, P en za, R jazan, Tambov, T ula) und seiner k u ltu rellen fo rtsch ritte von V. P. S e m e n o v u n d P. P, S e m e n o v (reste der S teinzeit; finnische sta m m e : m e r j a , m e ś ŏ e r a , m o r d v a p. 114-8). V erteilung der bevölkerung im gebiet, ihre e th n o ­ graphische Zusamm ensetzung, lebensweise und k u ltu r von V. P. S e m e ­ n o v u n d O. P. S e m e n o v a (m ordw inen, m eščerjaken p. 166-7).

5- V olkskunde. 43

2 5 2 . S i b i i j a k o v A. И зъ Ляпина до Ивделя по еѣверному Уралу.

(ІІзъ путевыхъ замѣтокъ). = V on L ja p in n a c h Iv d e l im n ö rd lic h e n U ral. (R eisen o tizen ). Русск. Вѣстникъ о б , Февраль, p. 4 9 4 -5 0 8 .

Z erstreute notizen (vom j. 1885) üb er S y r j ä n e n u nd o s t j a k e n in d er gegend von L japin (S aran-paul): erw erbszw eige; heidnische reli- gion der ostjaken. „Die spräche der Sośvaer ostjaken n ä h e rt sich m ehr dem w ogulischen, un d ü b erh au p t haben sie grössere ähnlichkeit m it den wogulen als m it den ostjaken am O b“.

V olksliteratur. M elodien. M ythus u. aberglaube.

II 340.1

2 5 3 . T r u b e c k o j N . S . Финская мѣснь »K ulto n e ito » , какъ пережи- ваніе языческаго обычая. = D as fin n isch e lied »K ulto n eito » [d. h.

K u ltan eito ] als ü b e rle b s e l e in es h e id n isc h e n b ra u c h e s . Ē tn O b o z r 17, lief. 6 5 -6 , nr. 2 -3, p. 2 3 1 -3 .

D ie erzählung der 37. ru n e des K ale valas, wie sich Ilm arinen nach dem to d e seiner frau aus gold eine neue g a ttin schm iedet, is t eine re- m iniszenz an einen a lten heidnischen brauch. Dies ersieh t m an aus dem noch heute bei den o s t j a k e n (und sam ojeden) vorkom m enden brau ch n ach dem to d der g a ttin eine dieser ähnliche puppe anzufertigen, der dieselbe b eh an d lu n g zuteil w ird wie ehedem der verstorbenen. A uch die

t s c h e r e m i s s e n haben eine h ie ra u f hinw eisende Vorstellung.

2 5 4 . A n ič k o v E. V. Весенняя обрядован пѣсня на западѣ н у елав- янъ. Часть I. Отъ обряда къ пѣснѣ. Часть II. Отъ пѣсни къ поэзіи.

=. D as z e re m o n ie lle frü h lin g s lie d im w e ste n u n d b ei d en sla- v en . T e il I. V on d e r Z erem onie z u m lied . T e il II. V om lied z u r p o e sie . P b u r g , d ru c k d. K ais. A k ad . d. W iss. 0 3 -5 . I. 1903.

X XIX - f 3 9 2 p ., II. 1905. X II + 4 0 4 p.

A uch fiugr. Völker geschieht erw ähnung, zb. m o r d w i n e n l , p.

298, 3 25; t s c h e r e m i s s e n u nd w o t j a k e n p. 107-8, 249, 269, 270, 300, 334, 337. — Bez. G eorg P o l i v k a , Zs. d V ereins f. V olkskunde 05 p. 220-2.

2 5 5 . D ä h n h a r d t O sk a r. B e iträ g e z u r v e rg le ic h e n d e n S a g e n fo r­

sc h u n g . I. S in tflu tsa g e n . Z s. d es V e re in s f. V o lk sk u n d e 0 6 , p. 3 6 9 -9 6 .

A uch f i n n , e s t n . , w o t j a k . , w o g u l . u nd u n g . sagen w erden b erü ck sich tig t p. 369, 370, 372-8, 381-2, 392. — Bez. G eorg P o l i v k a , Zs. d. V ereins f. V olkskunde 05 p. 224-5.

2 5 6 . I l l j u s t r o v I. I. Сборникъ россійскихъ пословицъ и поговорокъ.

= S a m m lu n g ru s s is c h e r S p r i c h w ö r t e r u n d r e d e n s a r t e n . K iev, d r. v. S. V. K u lžen k o . 0 4 . 8:0. 175 + V.

E n t h ä l t a u c h m e h r e r e m o r d w i n i s c h e u n d w o t j a k i s c h e S p r i c h w ö r t e r ( n a c h g e d r u c k t e n q u e l l e n : s i e h e d a s V o r w o r t ) .

2 5 7 . B ö c k e l O tto . P sy c h o lo g ie d e r V o lk sd ic h tu n g . L p z ., B. G.

T e u b n e r. 0 6 . V -ļ- 4 3 2 p.

A uch die fiugr. V ölker w e rd e n oftm als b e rü c k s ic h tig t, so p. 3, 17, 20, 25, 28, 34, 44, 50, 54 usw .

25 8 . M aeterlin ck j a — m o rd v a la ise t. = M a e te rljn c k u n d — d ie m o rd w in en . U S uom 0 6 , nr. 2 6, p. 8.

R eferat eines aufsatzes von dem russ. folkloristen B azan ov („ A ta ­ vism us in der poesie“ ) : Vergleichungen zwischen der poetischen dar­

stellungsw eise der französischen und belgischen sym bolistischen dichter und der prim itiven poesie der m o r d w i n e n und w o t j a k e n .

2 5 9 . J a n è u k N. A. Вступительная записка объ изученіи народноіі гіѣсни и музыки и о дѣятельности Московскои Музыкально-этнографи- ческой Комиссіи. = Z u r e in fíih ru n g in d as Studium d es V olksliedes und d er V olksm usik und ü b er die tä tig k e it d e r M u sik alisch -eth n o­

grap h isch en K om m ission in M oskau. Изв. Имп. Общ. Люб. Ест., Антр. и Этн. 113. Труды Этногр. Отдѣла 15. Труды музыкально-этно- графической комиссіи, состоящ. при этногр. отдѣлѣ Имп. Общ. Люб. Ест.

Антр. и Этн. Т. I, р. і - ю .

Die kommission hat u. a. fü r das publikum ethnographische kon- zerte veranstaltet, in denen auch f i n n i s c h e , m o r d w i n i s c h e , t s c h e r e m i s s i s c h e und w o t j a k i s c h e lieder vorgetragen w u r­

den. D as m itglied der kommission I. S. T e z a v r o v s k i j hat i. j. 1901 m ordwinische lieder gesammelt. Z u den aufgaben der kommission ge ­ hört es auch den Zusammenhang und die besonderheiten der m usik der nichtslavischon Völkerschaften R usslands und ihren einfluss au f die ru s­

sische musik und um gekehrt zu studieren.

2 6 0 . Инструкпія Музыкально-Этнографической Комиссіи при Этнографи- ческомъ Отдѣлѣ Имиераторскаго Общества Любителей Естествознанія, Антрогіолоііи и .Этнографіи, состояіцаго нри Императорскомъ Москов- скомъ Универтитетѣ. Утверждена Оовѣтомъ Общества 29 января, 1902 года. = D ie in stru k tio n d e r M u sik a lisc h -e th n o g ra p h isc h e n k o m ­ m ission bei d e r E th n o g ra p h is c h e n se k tio n d e r K a ise rlic h e n ge- se llsc h a ft d e r fre u n d e d e r n a tu rk u n d e , a n th ro p o lo g ie u n d e th n o ­ g ra p h ie an d e r k a is e rlic h e n U niversität z u M oskau. B e s tä tig t vom r a t d e r g e se llsc h a ft am 29. ja n u a r 1 9 0 2 . Извѣст. Имп. Общ.

Люб. Ест., Антр. и Этв. 113. Труды Этногр. Отдѣла 15. Труды му- зыкально-этногр. комиссіи, состоящ. при этногр. отдѣлѣ Иміі. Обіц. Люб.

Ест.,‘ Антр. и Этв. Т. 1.

2 6 1. ІІрограммы этнографическихъ концертовъ, устроенныхъ Этвографи- ческимъ Отдѣломъ и Музыкально-Этнографическою Комиссіеіо И. О.

Л. E., и Э., въ Москвѣ, въ 1893-1906 гг. = P ro g ra m m e d e r e th n o ­ g ra p h is c h e n k o n z e rte d e r E th n o g ra p h is c h e n se k tio n u n d d e r M u­

s ik a lisc h -e th n o g ra p h is c h e n k o m m issio n usw . Изв. Имп. Общ. Люб.

Ест., Антр. и Этн. 113. Труды Этногр. Отдѣла 15. Труды музыкально- этногр. комиссіи, состоящ. при этногр. отдѣлѣ ГІ.чп. Общ. Люб. Ест., Антр. и Этн. Т. 1.

V erzeichnis der v o rgetragenen lieder, auch von fiugr. Völkern; siehe d. nr. 259.

2 6 2 . S o ly m o s s y San d o r. A lira és e p ik a ered etérö l. = Ü b e r den U rsprung d er ly rik und epik. E th n . 17, p. ı -1 9, 6 5 -8 4 , 2 0 1 -

11, 3 2 9-4 3

-5. Volkskunde. 4 5 A llgem eines ü b e r d en U rsp ru n g d e r poesie d u rc h die p o esie v e r ­ sc h ie d e n e r volksstäm m e (fiugr. passim : l a p p e n p. 206, f i n n e n 381, w o g u l e n ib id .) b e le u c h te t. E. N. S.

2 6 3 . C h a r u z in N ik o laj. Этнографія. Лекціи, читанныя въ Импера- торскомъ Москопскомъ Университетѣ под. ред. В. Харузиной. IV. Вѣро- ваиія. = E th n o g ra p h ie . V o rle su n g e n an d e r K aiserl. Universität z u M oskau, re d ig ie r t vo n V . C h a ru z in a . IV. G la u b e n . [03 I 172.]

P b u rg , R e ic h sd ru c k e re i. 0 5 . 5 3 0 p.

D as w e r k b e r ü c k s i c h t i g t a u c h d i e f i u g r . V ö l k e r , s ie h e d a s r e g i s t e r .

— Rez, VI. B., Ė t n O b o z r . 18, l i e f . 68-9, p . 145-7; A. I. J a c i m i r s k i į ,

llc T o p . Вѣстникъ 06, Іюиь, p. 985-6; B o - v , Естествозн. и Геогр 06,

p. 82.

2 6 4 . K u z n e c o v S. K. ІІзъ воспомшіаііій этнографа. = A u s den e rin n e ru n g e n e in e s e th n o g ra p h e n . Ė tn O b o z r. 18, lief. 6 8 -9 , p.

2 9-5 1

-D i e „ e i n l e i t u n g “ e n t h ä l t p e r s ö n l i c h e e r i n n e r u n g e n d e s v f . a u s s e i ­ n e m w i r k e n a l s e t h n o g r a p h i s c h e r f o r s c h e r (p . 29-32). S o n s t b e h a n d e l t d e r a u f s a t z d e n h e i d n i s c h e n g o t t e s d i e n s t d e r w o t j a k e n u n d t s c h e r e ­ m i s s e n : d e r m u l t a n i s c h e p r o z e s s ; V e r z e ic h n is d e r v o m v f . b e s u c h t e n h e i d n i s c h e n o p f e r ; b er-vys „ d a s l e t z t e o p f e r “ , t s c h e r e m i s s i s e h e o j i f e r m i t q u ä l u n g d e s O p f e r g e g e n s t a n d e s ; d a s s c h l a c h t e n d e s o p f e r s ; d a s a u s ­ e i n a n d e r n e h m e n d e s o p f e r t i e r e s ; d ie V e r n i c h t u n g d e r o p f e r r e s t e .

2 6 5 . T r u b e c k o j N. S. К ъ вопросу o „Золотой Б абѣ“. = Z u r fra g e d e r » G o ld e n e n b a b a » . Ė tn O b o z r. 18, lief. 6 8 -9 , p. 5 2 -6 2 .

Verf. v ersu ch t nachzuw eisen, dass die von ausländischen reisenden u n d russischen quellen erw ähnte „goldene b a b a “ (zolotaja baba) eins m it K altys oder Sän-torum , der g a ttin des wogul. him m elsgottes Numi-torum, sei. D er nam e dieser göttin, der lenkerin der g eb ü rten u n d der men- schenschicksale, is t K üältis-sän-tarém ’die lebendigm achende g ö ttin -m u t­

te r’ zu lesen. H ie ra u f deutet auch die w otjakische K yldysin-m um u, die göttin, welche fü r die geb ü rten u n d ü b erh au p t fü r die fru ch tb ark eit der m enschen u nd der erde sorge tr ä g t und etym ologisch an den vo rg eh en ­ den nam en erin n ert. A us diesem h a t sich w ahrscheinlich der wotj. m än n ­ liche g o tt M u -K yld ysin usw. entw ickelt.

2 6 6 . Z e l e n i n D m itrij. Троецыгілятніща. (Етнографическое нзслѣдованіе).

= T ro e c y p lja tn ic a (E th n o g ra p h isc h e U n tersu ch u n g ). V ja tk a , ľy- бернская типографія, о б . 54 p.

T ro ecy p ljatn ica is t ein n u r in V jatk a b ek an n te r gebrauch. Es ist ein opfer, an dem n u r w eiber teilnehm en können u nd wo h ü h n er (die dreim al g eb rü tet haben) geopfert werden. D er gebrauch h a t seine w ur­

zeln w ahrscheinlich im heidentum , h a t aber auch christliche züge aufge­

nommen. Vf. v erm u tet einfluss seitens der fiugr. Völker. In kap, ÍIJ (p. 24-6) w ird das fest m it dem m ordw inischen babari-rnoljan verglichen, und kap. V III (p. 47-50) h an d elt ,v o n dem h u h n in den finnischen ( t s c h e r e m i s s i s c h e n ) begräbnisgebräuchen. Im kreis Ja ra n sk fü h rt der gebrauch den nam en iipšina, welches der vf. von dem tscherem is­

sischen w orte ШЬэ 'das h u h n ’ herleiten will, p. 16. A uch andersw o kom ­ men die fiugr. Völker zur spräche, so p. 22, 28-29, 32-4, 36-7, 39, 43. 51, 53-4. D er einfluss des tscherem issischen hühneropfers (beim begräbnis) wird p. 51 nochm als hervorgehoben. Die p e r m j a k e n essen keine hähne, sie h alten sie fü r unreine tiere p. 54. — R ez. Русск. Филол. Вѣстникъ

55, p. 356. J . K.

2 6 7 . L a s c h , R ic h a rd . E in ig e b e so n d e re A rte n d e r V e rw e n d u n g d e s E ie s im V o lk sg la u b e n u n d V o lk sb ra u c h . G l. 8 9, n r. 87, p.

101-5.

Es werden einige h ierhergehörige gebrauche der w o t j a k e n . p e r - m i e r (? p e r m j a k e n ) un d m o r d w i n e n erw äh n t p. 102, 104.

2 6 8 . S e g e r s t e d t T . M ynts a n v ä n d n in g i d ö d sk u lte n . = D ie Ver­

w e n d u n g von m ü n z e n im to te n k u lt. L u n d s U n iv e rs ite ts A rs- sk rift. N y följd. F ö rs ta A fd e ln in g e n II, p. 1-53.

D er brauch, dem to ten geld ins grab m itzugeben, soll auch bei den e s t e n , f i n n e n u nd U n g a r n ex istiert haben (p. 18), Ein estnischer zauher zum schütz des getreides.

2 6 9 . R u b i n y i M ózes. W u n d t k ritik đ ja a m y th o lo g ia i. e lm életek - röl. — W u n d ts k ritik d e r th e o rie d e r m y th o lo g ie. E thn. 17, p.

2 8 4 -8 .

D arstellu n g von W u n d ts k ritik der theorie der m ythologie in

seiner „V ölkerpsychologie“. E. N. S,

Stoffliche eth n o g rap h ie d er finnisch-ugrischen Vö lk er.

2 7 0 . S ir e l i u s T . U. Ü b e r die sp e rrfisc h e re i b e i den fin n isch - u g risc h e n V ölkern. E in e v e rg le ic h e n d e e th n o g ra p h is c h e U nter­

su c h u n g . (S u o m a la is-u g rila in e n S e u r a — S o c ié té F in n o -o u g rie n n e . K a n sa tie te e llisiä ju lk a is u ja III -—- T ra v a u x e th n o g ra p h iq u e s III.) H els., F U G . 0 6 . 4:0. 2 4- 4 8 6 p. F m , 30.

In h . V orw ort. Die sperrfischerei bei d. ostjaken n. wogulen.

Bei d. m agyaren. Bei d. Syrjänen. B ei d. lappen. Bei d. finnen. Bei d, esten. Die sperrfischerei in den gebieten m it ehem als finnischer be­

völkerung, am W eissen m eer und an den u fern des Onegasees. N ach­

trag. K o m p arativ er teil. Resumé. V erzeichnis der in dem w erke v o r­

kom m enden fachw örter. Q uellenverzeichnis. M it 607 figuren. — Rez. Zs.

B á ŧ k y in N éprE 7, p. 278-89 (eine eingehende, sehr anerkennende rez.); Gl. 90, p. 34; G. T h i l e n i u s , Z B lA nthr., siehe d. rez.-verz.

2 7 1 . S ir e l i u s U . T . K a p p a le su om en su k u isten k an sain kalastus- historiaa. = E in stü ck g e sch ic h te d e r fisch erei bei den finnisch- u g risch e n V ölkern. J S F O u . 2 3 ,3 2 , p. 1-33.

D a s t r e i b n e t z , d e s s e n fi. n a m e kulle, kulkuud, k o lk k a, heitto, sa a ru a

i s t , k o m m t b e i a l l e n d e n f i u g r . V ö l k e r n v o r , d ie i n n e n n e n s w e r t e m g r a d e f i s c h f a n g t r e i b e n , u n d i s t v e r m u t l i c h s c h o n i n d e r U r h e i m a t d i e s e r V ö l­

k e r b e k a n n t g e w e s e n , w o r a u f a u c h d e r i n d a s f i n n i s c h u g r i s c h e z u r ü c k ­ g e h e n d e n a m e d e s f a n g g e r ä t s h i n w e i s t ( fi. kulle). D a s in s t i l l f l i e s s e n - d e m w a s s e r b e n u t z t e b e u t e l l o s e z u g n e t z : vata, sau v an u o tta, in a i s t , w ie s e i n n a m e z e i g t , s c h w e d i s c h e s l e h n g u t . D a s s a c k f ö r m i g e f l o s s n e t z suuria (vata) i s t w a h r s c h e i n l i c h d e n f i n n i s c h e n V ö l k e r n s e i t u r a l t e n z e it e n v e r ­ t r a u t , w i e s e i n e h e u t i g e V e r b r e i t u n g u n d a u c h s e i n n a m e b e w e i s e n . D i e

k u u ritsa, d i e in I n g e r m a n l a n d u n d m a n c h e n o r t s in K a r e l i e n v o r k o m m ŧ , i s t s l a v i s c h e r h e r k u n f t . F ü r d ie f i u g r . b e z e i c h n u n g e n d e r f a n g g e r ä t e (fi.

kulle z u l p . golda, w o t j . kalt-, s y r j . kolt-, w o g . xuít-, o s t j . x u lta -; fi. kul- kuus z u lp . golgadak, ? s y i j . ku lö m ; fi. su u ria z u w o g . sy rp ) w i r d a u f Z u s a m m e n s t e l l u n g e n S e t ä l ä s in e in e m [ u n g e d r u c k t e n , d e m v f . z u r V e r ­ f ü g u n g g e s t e l l t e n j a u f s a t z h i n g e w i e s e n . Z a h l r e i c h e a b b i l d u n g e n v o n f a n g - g e r ä t e n u n d d e r e n t e i l e n .

5. Volkskunde. 4 7 2 7 2 . S ir e li u s U. T . Ü ber d ie prim itiven W ohnungen der finni­

schen und ob-ugrischen Völker. F U F 6 , p. 7 4 -1 0 4 , nr. 121-54.

I n h a lt: D ie zelte m it spitzem dach bei den o s ŧ j a k e n u nd w o- g u l e n p. 76-104. Die zelte m it spitzem dach bei den l a p p e n p.

121-54.

2 7 3 . E h a m m K. E th n o g ra p h is c h e B e iträ g e z u r g erm an isc h -sla- v is c h e n A lte rtu m sk u n d e . E rs te A b te ilu n g . D ie G ro ssh u fen d e r N o rd g e rm a n e n . B ra u n sc h w e ig , F rie d ric h V ie w e g u n d S o h n . 05.

XIV + 85 3 .

G e r m , k o t e , k ö t e u s w . ( z e n d . k a t a ’ h a u s ’ , s a t t s k r . k u t i ’ h ü t t e ’ ) i s t n i c h t e i n a l t e s i n d o g . s t a m m w o r t . s o n d e r n g e h ö r t d e m f i u g r . v o l k e , w e i l „ n u r b e i d e n f i n n e n d i e k o t e d ie ä l t e s t e u . e i g e n t l i c h e w o h n u n g b e d e u t e t u n d n u r f ü r d ie a l t f i n n i s c h e w o h n u n g d e r n a c h w e i s g e f ü h r t w e r d e n k a n n , d a s s s ie n o c h z u e i n e r z e i t , a l s d ie g e r m a n e n s c h o n w i r k ­ l i c h e „ l i ä u s e r “ b a u t e n , j e n e h ü t t e n a r t i g e g e s t a l t b e s a s s , w i e s i e s i c h b i s a u f u n s e r e t a g e i n e i n e r n e b e n f o r m , d e r „ k ö t e “ , e r h a l t e n h a t “ , o b e r k o t a u n d p i r t t i b e i v e r s c h i e d e n e n f i u g r . s t a m m e n . „ B e i d e r V e r b r e i t u n g u n d V e r w e n d u n g d e r k o t e u n t e r d e n g e r m a n e n i s t e s n i c h t e b e n w a h r ­ s c h e i n li c h , . d a s s e s b e i d e r b l o s s e n n a c h b a r s c h a f t s e i n b e w e n d e n h a t t e , s o n d e r n d a s s d ie g e r m a n e n o d e r w e n i g s t e n s e i n i g e s t a m m e v o n ih n e n b e i i h r e n W a n d e r u n g e n e i n e V o r g e f u n d e n e f i n n i s c h e U r b e v ö l k e r u n g , d ie b e i i h r e r h a u p t s ä c h l i c h a u f d i e j a g d a n g e w i e s e n e n l e b e n s w e i s e n i c h t z a h l r e i c h g e w e s e n s e i n k a n n , s o w e i t s i e n i c h t a u s g e r o t t e t w u r d e , i n k n e c h t - s c h a f t h e r a b d r ü c k t e n u n d d a s s f i n n i s c h e s c h a l t e s a m t i h r e n k o t e n i n d e n a n s i e d e l u n g e n d e r f r e i e n o d e r a u f i h r e n h ö f e n p l a t z f a n d e n “ p . 6 4 -7 4 . Ü b e r d e n k ö ŧ e r s t a n d im a l l g e m e i n e n b e i d e n a lt s a c h s e n , a n g e l s a c h s e n u n d b e i d e n s a l i s c h e n f r a n k e n p . 4 6 - 1 1 8 . — R e z . L i t Z B l . 0 6 . n r . 3 1 , s p . 1 0 7 1 - 2 .

2 7 4 . H a n s e n A n d r. M. D e æ ld ste h u sfo rm e r i N o rg e . = D ie ä lte ste n h au sfo rm en in N o rw e g e n . D e t N o rsk e G eo g rafisk e S e l­

sk a b s A a rb o g 17, p. 1 4 5 -2 1 6 . 7 0 + 2 u n p a g . p.

N ach der an sich t des vf. ist das l a p p i s c h e zeit n ich t das vor bild der „gamm e“, d er lappischen rasen h ü tte, gewesen, wie K onrad N iel­

sen behauptet. Die technische term inologie der „gamm e“ ist fast d u rch ­ weg norw egischen Ursprungs, u nd ihre einrichtung erin n e rt in vielen p u n k ten an die dam aligen prim itiven einrichtungen der norw eger. D ie­

ser w ohnungstypus ist jed o ch den lappen n ich t von den arischen norwe- g ern zugekom m en, sondern von den norw egisierten „f i n n e n “, die zur zeit O ttars, um ca. 9 0 0 n. Chr. nördlich von Senjen w ohnten u nd von denen die norw eger ihre sog. „finnensteuer“ erhoben. Diese „finnen“, die n ich t m it den sp äter erschienenen lappischen n ach b arn der norw eger verw echselt w erden dürfen, w erden w ahrscheinlich zwischen 1 1 0 0 u nd 1 3 0 0

norw egisiert, u nd ihre hausform h a t sich in der lappischen „gam m e“ er­

halten. R unde erd h ü tten sind auch viel südlicher, zw ischen Schw eden und Norwegen, gefunden worden, wie H yltén-C avallius b e ric h te t (W ärand u nd W irdarne, 1863). Sie haben der vorarischen brachykephalen bevöl- k eru n g Skandinaviens, den prähistorischen „finnen“ gehört. U nd in ganz M itteleuropa sind d erartige behausungen fü r das gebiet der alpinen b ra ­ chykephalen rasse ch arak teristisch gewesen. M ithin m uss m an anneh­

men, dass „diese hausform der vorarischen V ölkerschaft des N ordens von der kurzschädeligen „alpinen rasse“ a n g eh ö rt hat, wie das s t a v l i u s den ackerbauenden ariern der langschädeligen „nordischen ra s se “ und das z e i t den sp ät erschienenen lappischen renntiernom aden von der m ongolischen kurzschädeligen rasse a n g eh ö rte“. — Am schluss 6 Zeich­

nungen von lappischen gebäuden m it lappischer term inologie.

A nthropologie.

[ I 3 4 0 .1'

2 7 5 . K e a n e A. W . T h e liv in g ra c e s o f m a n k in đ . V ols 1-2.

L o., H u tc h in s o n 0 6 . 7 7 6 p.

2 7 6 . W i r t h A lb re c h t. Z u r G e sc h ic h te A sie n s u n d O ste u ro p a s.

H alle, G e b a u e r-S c h w e tsc h k e . 0 5 . 6 6 8 p . R m . 12.

N ach dem vf. lie g t die U rh eim at der a r ie r „zw ischen N ordsee und U ralflusse“. R assenübersicht um 3,000 v. Chr. (hauptrassen A siens: tu- ranier, sem iŧen, a rie r; tu ra n ie r: dravida. u r a l - a l t a i e r , alarodier, iso ­ lierende hoch- u nd süd-ostasiaten). — N ach der rez. K och-H esses, Poli- tiscħ-A nthropol. R evue 1905/06, p. 648-52

2 7 7 . I v a n o v s k ij Al. Раоы Енропы. = D ie R assen E u ro p a s. R A n trZ 2 3-4, p. 2 0 4 -1 3 .

A usführliches re fe ra t des aufsatzes von D enikers: Les six races com posant la population actuelle de l ’E urope (The Jo u rn a l o f th e An- thropological In s titu te o f G reat B ritain and Ireland. Vol. X X X IV , 1904);

u. a. w erden die fiugr. Völker b erührt.

2 7 8 . M y r e s Jo h n L. T h e a lp in e ra c e s in E u ro p e . T h e G eo- g ra p h ic a l Jo u rn a l 2 8, p. 53 7 5 3

-B erührt u. a. den anthropologischen U rsp ru n g der fiugr. Völker p.

539, 550. Die an den vo rtrag anknttpfende diskussion p. 55.3-60. 2 k a r­

ten der rassen Europas, p. 540, 543.

2 7 9 . D e b o ľ s k ij N. G . Ж гучіе яопросы антропологіи и этнографіи.

= B re n n e n d e fra g e n d e r a n th ro p o lo g ie u n d e th n o g ra p h ie . Ż M N P 0 6 , Іюль p. 1 1 3 -5 0 ,

D er vf., der sich im allgemeinen an Gobineau anschliesst, kritisiert von seinem Standpunkt aus die anthropologischen arbeiten Driesm ans’ , F ouillées u. Finots. N ach dem vf. kennzeichnet die arische rasse, re­

präsentiert durch die Urgermanen, -griechen, -kelten und -slaven, im vergleich mit anderen rassen die Vereinigung von hohem wuchs, blond- heit und dolichokephalie. Diese m erkmale sind im laufe der zeit bei mehreren arischsprachigen Völkern verblichen infolge von kreuzung mit anderen rassen:- der alpinen und M ittelm eerrasse im westlichen E u ­ ropa, der „finnischen“ (d. h. fiugr.: kurzschädeligen, blondhaarigen) und türkischen in Osteuropa. In demselben grade ist auch die begabtheit der arischen rasse in den gem ischteren rassen (romanischen u. slavischen) geschw ächt worden und ist im höheren grade nur in der reiner geblie­

benen germ anischen rasse erhalten geblieben. Ü ber die m ischung der grossrussen m it den „finnen“ p. 141. Ü ber die kultur der f i n n e n u.

e s t e n p, 128.

2 8 0 . H e r t z F rie d ric h . M oderne R a sse n th e o rie n . K ritisc h e E ssays.

W ie n , C . W . S te rn (B u c h h a n d lu n g L. R o sn e r, V erlag). 0 4 . 3 5 4

P-Ü b e r d i e f i n n . V ö l k e r u n d i h r e s p r a c h l i c h e n b e z i e h u n g e n z u d e n a r i e r n p . 7 7 - 8 . „ D i e ä h n l i c h k e i t z w i s c h e n n o r d a r i e r n u n d fin n e n , s ü d - a r i e m u n d s e m i t e n i s t g r ö s s e r a l s d ie z w i s c h e n s ü d a r i e r n u n d n o r d a r i e r n . “ D i e Z u r ü c k g e b l i e b e n h e i t d e r s l a v e n i s t n i c h t e in e f o l g e d e r b l u t m i s c h u n g , s o n d e r n e i n e r g e b n i s d e r ö r t l i c h e n u n d w i r t s c h a f t l i c h e n l ä g e s o w i e d e r

5. Volkskunde. 4 9 geschichtlichen entw icklung p. 239. „M an kann mit der grösstm öglichen exaktheit den satz beweisen, dass die zwischen den entferntesten gliedern einer Sprachfam ilie oder rasse bestehenden kulturunterschiede grösser sind als die zwischen zwei beliebigen rassen als ganzes. Die tiefsten Step­

penbewohner Innerasiens sprechen iranische dialekte . . . W elch enormer abstand ferner zwischen den westfinnen und den m agyaren einerseits, ir ­ gend einem nom adisierenden firinenstamm Sibiriens, den samojeden oder ostjaken anderseits!“ p. 302-3.

2 8 1 . G r o t e n f e l t A rvi. N y k y a ik a is e t ro tu te o ria t sie lu tie te e n v a ­ lo ssa. = D ie m o d e rn e n ra s s e n th e o rie n im lic h te d e r p sy c h o lo g ie . V a lv o ja 0 6 , p. 9 7 -1 0 9 , 1 7 9 -9 2 .

Das hohe niveau der modernen kulturvölker ist ein resultat der historischen Verhältnisse und der natürlichen auslese, welche in den kul- turvölkern diejenigen intellektuellen und physischen eigensehaften ent­

wickelt und gefestigt haben, welche im kulturleben von nutzen sind, während die natürliche auslese bei den naturvölkern nach wie vor ge­

rade die eigensehaften in geltung erhalten hat, deren der wilde bedarf.

Die geschichte zeigt, wie sich der Charakter vieler Völker im lauf der zeit umgewandelt liat. Es werden auch die fiugr. Völker berührt.

28 2 . D e m o li n s E d m o n d . L es G ra n d e s R o u te s d e s P e u p le s.

E ssai d e G e o g ra p h ie S o ciale. C o m m e n t la r o u te c ré e le ty p e social. I. L e s R o u tes d e l’A n tiq u ité . II. L es R o u te s d u M onde M oderne. P a r., F irm in D id o t. 0 3 .

„L a cause prem ière et décisive de la diversité des peuples e t de la diversité des races, c’est la ro u te que les peuples ont suivie. C’est la race qui crée le ty p e social.“ Mit notw endigkeit haben die wege der steppen, tu n d ren , Savannen u nd tropischen Wälder die ty p e n der tataren - m ongolen, l a p p e n-eskim os, rotliäute, hindus oder n eger ausgebildet. — N ach rez. C. Ė . B., The G eographical Jo u rn a l 06, p. 82-3.

2 8 3 . N y s t r ö m A n to n . U p p k o m ste n a f k o rts k a lla r och lån g sk al- lar. E tt b id r a g tili ra s lä ra n . = D ie e n ts te h u n g d e r k u rz s c h ä d e l u n d la n g s c h ä d e l. E in b e itra g z u r ra s se n le h re . S to c k h ., A k tie n g e s.

» L ju s» . 0 3 . 8:0. 99 p.

D ie vorw ärtsgeneigte körperstellung, wie sie bei der bođenarbeit u nd beim prim itiven handw erk gew öhnlich ist, b ed in g t eine grössere tä ­ tig k eit der h in terh au p tm u sk eln u nd is t dad u rch der entw icklung der do- lichokephalie günstig. D agegen b rin g t die anw enđung der m aschinen und die entw icklung der m odernen tran sp o rtm ittel eine w eniger vorw ärŧsge- neigte k örperstellung m it sich und e rk lä rt m ithin die kopfform, die sich in der zunehm enden b rachykephalie der europäischen k u ltu rv ö lk er offenbart. Die theorie w ird u. a. durch n atu rv ö lk er wie die l a p p e n und die Vorfahren der f i n n e n , die mongolen, exemplifiziert, die keinen acker- bau getrieben haben und darum brachykephal geblieben sind, p. 51-4.

U ber die zunehm ende brachykephalie der russen p. 54-6. — D er aufsatz ist frü h e r im Arch. f. A n th r. 1901, heft 2-4, erschienen; siehe Bibi. 03 I I I 22.

2 8 4 . K o r o p ŏ e v s k ij , D . A. Значеніе „географическихъ провинцій“

въ этнографическомъ процессѣ. Диссертація на степень магистра. = D ie b e d e u tu n g d e r » g e o g ra p h isc h e n p ro v in zen » fü r den eth n o

-F in n .- u ġ r . -F o rsc h . X V . A nz. 4