Szkoły

• Szkoły stanowią wyzwanie dla decydentów w po-staci podejmowania kluczowych decyzji dotyczą-cych wprowadzenia gwarancji jakości w szkole-niu w zakresie kariery zawodowej, poradnictwa zawodowego i doradztwa poprzez zastosowanie możliwości zdobywania umiejętności kierowania karierą zawodową, jako działania niezależnego, międzyprogramowego i/lub ponadprogramo-wego, obok poradnictwa i doradztwa w zakresie kariery zawodowej; oraz w szczególności, w po-staci monitorowania i obserwowania postępów studentów, w powiązaniu z poziomami osiągnięć i drogami nabywania wiedzy, a także liczbą osób rezygnujących z edukacji. Ustawodawstwo, prze-pisy ustawowe i/lub ogólne wytyczne będące podstawą szkolenia i poradnictwa w zakresie kariery zawodowej mogą tu być pomocne. Stu-dium przypadku 6.1 przedstawia interesujący przykład ogólnych wytycznych w sprawie szkole-nia i poradnictwa w zakresie kariery zawodowej, zawierających zalecenia dotyczące sposobu sto-sowania właściwych statutów, które to wytyczne są stosowane w Szwecji.

• Ocena oddziaływania różnego rodzaju inter-wencji w ramach, pomiędzy i poza programem musi odbywać się w sposób zorganizowany, nie zaś ad-hoc, bazując na uzgodnionych zasadach przeglądu kompetencji doradców, zaangażowa-nia obywateli/użytkowników, świadczezaangażowa-nia i ulep-szenia świadczonej usługi oraz kosztów i zysków zarówno dla jednostki, jak i dla rządu. Jeśli cho-dzi o szkoły, usługi poradnictwa przez całe życie świadczone bezpośrednio i online, przez telefon, czat internetowy, SMS i media społeczne (np.

Facebook), nierzadko nie są możliwe do zaaran-żowania jako niezależny program. Technologie internetowe 2.0 i 3.0, w tym smartfony i coraz bardziej rozpowszechnione korzystanie ze stron typu mashup w odniesieniu do informacji

oso-bistych i dotyczących kariery zawodowej, w ra-mach i poza sektorami nauczania i zatrudnienia (takich jak informacje o rynku pracy) w znacz-nym stopniu zmieniają nauczanie i uczenie się w szkołach europejskich i pozaeuropejskich.

Dlatego też niezbędne są połączenia pomiędzy wymogami zapewniania jakości, ustaleniami w zakresie kontroli, uczeniu opartym na faktach i politykami opartymi na faktach.

• Interesujący przykład nowego i rozwijającego się podejścia do zapewniania jakości w ramach faktualnych, zintegrowanego poprzez zastoso-wanie systemu bazy danych o młodzieży (15-29 latkach) płynie z Danii (zob. studium przypad-ku 6.2). W tym kontekście praca w szkołach, ośrodkach poradnictwa i instytucjach kształ-cenia ludzi młodych jest punktem wyjścia do budowania podstaw merytorycznych oraz dokonania oceny oddziaływania dróg kariery zawodowej osób w danym okresie czasu.

• Wiele krajów opracowuje innowacyjne systemy zapewniania jakości oraz polityk opartych na faktach, w celu wspierania decydentów w doko-nywaniu krytycznej oceny procesu przechodze-nia z rzeczywistości szkolnej do zawodowej oraz w opracowywaniu bardziej systematycznych i solidnych sposobów gromadzenia danych, po-wiązanych z konkretnymi wskaźnikami jakości.

Przykładem tego jest estońskie trójstopniowe podejście do kwestii zapewniania jakości (zob.

studium przypadku 6.3).

• Osoby opracowujące i dostarczające systemy zapewniania jakości i standardów jakości muszą powiązać je z politykami opartymi na faktach, mających zastosowanie w obszarze edukacji i szkolenia oraz zatrudnienia: narzuca to wy-móg rozjaśnienia kwestii rozwoju zawodowe-go kluczowych uczestników procesu odnośnie do tego, jakie dane są wymagane i do jakich celów są gromadzone, w tym sposobu ich wy-korzystania do realizowania polityk rządowych.

Doradcy w zakresie kariery zawodowej, nauczy-ciele i menadżerowie muszą być prowadzeni

56 podrecznik polski 176x250.indd 57

56 podrecznik polski 176x250.indd 57 2013-09-28 09:03:072013-09-28 09:03:07

58

Jakość

Zapewnienie jakości i fakty

przez silnego lidera, który będzie zachęcał ich do zdobywania nowych umiejętności w celu dokonywania oceny i pomiarów oddziaływania konkretnych interwencji, w tym umiejętności współpracy partnerskiej oraz poufnego rapor-towania, zarówno w warunkach szkolnych, jak i pozaszkolnych (zob. studium przypadku 6.4).

Studium przypadku 6.1: Ogólne wytyczne powiązane ze statutami, wspierane narzędziami oceny, Szwecja

Szwedzka Narodowa Agencja Edukacji (Sko-lverket) opublikowała ogólne wytyczne doty-czące szkolenia i poradnictwa w zakresie ka-riery zawodowej, które zawierają zalecenia na temat sposobu stosowania właściwych statutów (praw, rozporządzeń, zasad i przepisów). Wy-tyczne wskazują sposoby działania i mają na celu wpływanie na rozwój i promowanie jedno-litego stosowania aktów prawnych. Dlatego też należy ich przestrzegać, chyba że gmina i szkoła wykażą, że nauczanie jest prowadzone w inny sposób, który spełnia określone wymogi. Ogól-nym wytyczOgól-nym towarzyszą uwagi, które mają na celu wyjaśnienie podanych porad, w oparciu o badania na temat poradnictwa zawodowego, oceny i zweryfikowane doświadczenia.

Ogólne wytyczne i uwagi mają na celu zapew-nienie podstaw planowania pracy dla nauczycieli i planistów, organizacji i wdrażania nauczania i poradnictwa w zakresie kariery zawodowej dla korzystających z nauczania obowiązkowego, szkół średnich, edukacji zawodowej i nauczania dla dorosłych. Mogą również służyć jako wsparcie dla gmin i szkół w przeprowadzaniu ocen jakości własnych programów nauczania i poradnictwa w zakresie kariery zawodowej, a także dla szwedz-kiego narodowego inspektoratu szkolnictwa. Do-datkowo opracowano narzędzie oceny wraz ze wskaźnikami jakości dla nauczania i poradnictwa w zakresie kariery zawodowej.

Studium przypadku 6.2: Projekt systemu baz danych o młodzieży i zapewniania jakości w Danii Duńskie Ministerstwo ds. Dzieci i Edukacji opra-cowało system baz danych o młodzieży, ukierun-kowany na gromadzenie danych o stanie wykształ-cenia i zatrudnienia wszystkich osób w przedziale wiekowym 15-29 lat (zgodnie z systemem reje-strów ludności), aby wspierać ośrodki poradnic-twa dla młodzieży w działaniach zewnętrznych.

Wprowadzono również nowe ustawodawstwo, które wymaga od każdej osoby w wieku 15-18 lat opracowania planu edukacyjnego we współpracy ze wspomnianymi ośrodkami.

Co więcej, wykorzystywane są informacje sta-tystyczne, które są następnie analizowane przez Ministerstwo, aby porównać wnioski o przyjęcie na uczelnie składane przez uczniów w marcu i ich wyniki w październiku. Informacje te są przetwa-rzane przez doradców zawodowych, nauczycieli i menadżerów i trafiają na listę celów i poprawy wyników opracowaną przez Ministerstwo.

Nowym projektem pilotażowym, nad którym zastanawia się Ministerstwo, jest wprowadzenie

„zrównoważonej karty wyników” w odniesieniu do zapewniania jakości i uczenia opartego na faktach w regionalnych ośrodkach poradnictwa, która przewiduje gromadzenie danych powią-zanych z sześcioma konkretnymi dziedzinami:

• Współczynniki przejścia (po 15 miesiącach).

• Ilość lat przed rozpoczęciem przez młodych ludzi nauki policealnej.

• Współczynnik rezygnujących z nauki (po 12 miesiącach).

• Korzyści dla użytkowników z otrzymanego poradnictwa.

• Respondenci uczestniczący we wspólnych wydarzeniach.

• Liczba szkolnych doradców z dyplomem za-wodowym.

Wyniki mają wpływ na prace nad planem popra-wy projektowania i świadczenia usług w ramach krajowego, regionalnego i lokalnego programu rozwoju kariery zawodowej.

56 podrecznik polski 176x250.indd 58

56 podrecznik polski 176x250.indd 58 2013-09-28 09:03:072013-09-28 09:03:07

59

Jakość

Zapewnienie jakości i fakty

Studium przypadku 6.3: Korzystanie z podręczników zapewniania jakości w celu rozwinięcia kultury nauczania w ramach i pomiędzy poszczególnymi usługami rozwoju kariery zawodowej w Estonii

W Estonii funkcjonują obecnie trzy wzajemnie powiązane programy usług: edukacja zawodowa, informacje dotyczące kariery zawodowej oraz poradnictwo w zakresie kariery zawodowej.

Działania w zakresie usług doradztwa zawo-dowego są prowadzone i wspierane przez trzy podręczniki zapewniania jakości, zawierające pomysły i materiały dotyczące: (i) sposobu za-pewniania jakości edukacji zawodowej w szko-łach, przeznaczone dla nauczycieli i dyrektorów zakładów szkolnictwa ogólnego i zawodowe-go, łączące reguły pedagogiczne z politykami i praktykami poradnictwa przez całe życie; (ii) sposobu opracowywania ocen jakości usług oraz wymogów dotyczących świadczenia usług i sys-temów zarządzania rejestrami; oraz (iii) sposobu zrozumienia kierowania karierą i świadczenia usług doradztwa zawodowego, które mają wpływ

na jakość doradztwa zawodowego. Przykłady wskaźników jakości obejmują:

• zadowolenie użytkowników z usług doradztwa zawodowego, mierzone za pomocą kwestiona-riuszy i ankiet;

• zadowolenie interesariuszy (głównie przedsta-wicieli Krajowego Forum Poradnictwa Zawo-dowego), mierzone za pomocą kwestionariu-szy i ankiet;

• zadowolenie pracowników świadczących usługi doradztwa zawodowego: mierzone za pomocą kwestionariuszy, ankiet i kontroli na miejscu;

• osiągnięcie założonych celów: mierzone za pomocą rzeczywistych wyników zestawionych z wynikami zamierzonymi.

W 2011 r. korzystanie z podręczników było pilo-towane w 17 regionalnych ośrodkach informacji i doradztwa dla młodzieży. Rozszerzenie syste-mu ma objąć estoński fundusz ubezpieczenia osób bezrobotnych (krajowe biura zatrudnienia) oraz centra doradztwa zawodowego w instytu-cjach szkolnictwa wyższego.

56 podrecznik polski 176x250.indd 59

56 podrecznik polski 176x250.indd 59 2013-09-28 09:03:072013-09-28 09:03:07

60

Jakość

Zapewnienie jakości i fakty

Studium przypadku 6.4: Profesjonalizacja pracowników instytucji rozwoju zawodowego w Finlandii

W porównaniu do standardów międzynaro-dowych fiński system rozwoju zawodowego jest wysoce sprofesjonalizowany. Wszystkie szkoły średnie zatrudniają na pełny etat, co najmniej jednego doradcę, który standardowo otrzymuje pięcioletnie szkolenie nauczyciel-skie i posiada doświadczenie w nauczaniu oraz przechodzi roczne szkolenie specjalistyczne.

Do obowiązków pracowników należą indywi-dualne doradztwo zawodowe oraz prowadzenie zajęć skupiających się na edukacji zawodowej i umiejętnościach uczenia się. Dodatkowo więk-szość uczniów odbywa, co najmniej dwukrotnie tygodniowe praktyki zawodowe, które są ko-ordynowane z pracodawcami poprzez portal internetowy. Doradztwo jest obowiązkowym przedmiotem programu i istnieją wyraźne wy-tyczne jakościowe dla szkół średnich i pomatu-ralnych, określające minimalny poziom usług doradztwa, a także usług sieciowych wspierają-cych instytucjonalną samoocenę w odniesieniu do usług poradnictwa zawodowego. Podjęto również próby wprowadzenia kwestii polityki w zakresie doradztwa zawodowego do krajo-wych programów doskonalenia zawodowego dla dyrektorów szkół.

Co więcej, w fińskim biurze zatrudnienia pra-cuje około 280 psychologów specjalizujących się w poradnictwie zawodowym. Każdy z nich jest magistrem psychologii i musi przejść krótki pro-gram doskonalenia zawodowego. Wielu z nich kończy studia pomagisterskie. Do ich klientów należą osoby niezdecydowane, które zakończyły edukację szkolną, osoby bezrobotne i dorośli, którzy pragną zmienić ścieżkę kariery.