• Ei tuloksia

Ravintoaineiden saanti erosi lastenreumaa tai tulehduksellista suolistosairautta sairastavien las-ten ja terveiden koululaislas-ten välillä sakkaroosin, rasvan, D-vitamiinin, E-vitamiinin ja folaatin osalta. Vertailuhenkilöt saivat ruokavaliostaan IBD- ja lastenreumatapauksia enemmän sakka-roosia, kun taas IBD-tapaukset saivat ruokavaliostaan vertailuhenkilöitä enemmän rasvaa.

Ruoka-aineryhmien käytön suhteen eroavaisuus havaittiin mm. kasvisten, viljatuotteiden, kanan-munan, maitovalmisteiden, juomien (kahvi, tee, täysmehu, sokeroimattomat ja sokeroidut juo-mat), sokerin ja makeisten osalta. Osa eroavaisuuksista oli yhteneviä aikaisemman tutkimustie-don valossa. Tarvitaan lisää tutkimusta lastenreumaa tai tulehduksellista suolistosairautta sairas-tavien lasten ruokavalion laadun selvittämiseksi. Tutkimuksen avulla voitaisiin puuttua ruokava-lion laatutekijöihin esimerkiksi rasvan osalta, mahdolliseen ravinnonsaannin riittämättömyyteen ja tätä kautta turvata normaali kasvu ja kehitys.

Lähteet

Abeles AM, Abeles M. The clinical utility of a positive antinuclear antibody test result.

Academy of Nutrition and Dietetics. Pediatric Nutrition Care Manual. http://www.nutritioncare-manual.org. Luettu 13.2.2019.

Aggarwal A, Misra DP. Enthesitis-related arthritis. Clin Rheumatol. 2015;34(11):1839-1846 Am J Med. 2013;126(4):342-8.

Arkkila P, Saarnio J, Schwab U. Krooniset tulehdukselliset suolistosairaudet. Ravitsemustiede.

Duodecim Oppiportti 2021.

Arvonen M, Berntson L, Pokka T, Karttunen TJ, Vähäsalo P, Stoll ML. Gut microbiota-host interac-tions and juvenile idiopathic arthritis. Pediatr Rheumatol Online J. 2016; 14: 44.

Arvonen M, Virta LJ, Pokka T, Kröger L, Vähäsalo P. Repeated exposure to antibiotics in infancy: a predisposing factor for juvenile idiopathic arthritis or a sign of this group’s greater susceptibility to infections? J Rheumatol. 2015;42(3):521–526.

Ashorn M. Suolistosairaudet. Lastentaudit. Duodecim Oppiportti 2016.

Berntson L, Hedlund-Treutiger I, Alving K. Anti-inflammatory effect of exclusive enteral nutrition in patients with juvenile idiopathic arthritis. Clin Exp Rheumatol. 2016;34(5):941-945.

Brabnikova Maresova K, Jarosova K, Pavelka K, Stepan JJ. The association between lean mass and bone mineral content in the high disease activity group of adult patients with juvenile idiopathic arthritis. BMC Musculoskelet Disord. 2014 21;15:51.

Caetano MC, Ortiz TT, Terreri MTSLRA, Sarni ROS, Silva SGL, Souza FIS ym. Inadequate dietary in-take of children and adolescents with juvenile idiopathic arthritis and systemic lupus erythema-tosus. J Pediatr (Rio J). 2009;85(6):509-515.

Caetano MC, Sarni RO, Terreri MT, Ortiz TT, Pinheiro M, de Souza FI, Hilário MO. Excess of adipos-ity in female children and adolescents with juvenile idiopathic arthritis. Clin Rheumatol.

2012;31(6):967-71.

Cholapranee A, Ananthakrishnan AN. Environmental Hygiene and Risk of Inflammatory Bowel Diseases: A Systematic Review and Meta-analysis. Inflamm Bowel Dis. 2016;22(9):2191-9.

Cleary AG, Lancaster GA, Annan F, Sills JA, Davidson JE. Nutritional impairment in juvenile idio-pathic arthritis. Rheumatology 2004;43(12):1569-1573.

Critch J, Day AS, Otley A, King-Moore C, Teitelbaum JE, Shashidhar H; NASPGHAN IBD Committee.

Use of enteral nutrition for the control of intestinal inflammation in pediatric Crohn disease. J Pe-diatr Gastroenterol Nutr. 2012;54(2):298-305.

Di Paola M, Cavalieri D, Albanese D. Alteration of Fecal Microbiota Profiles in Juvenile Idiopathic Arthritis. Associations with HLA-B27 Allele and Disease Status. Front Microbiol. 2016; 7: 1703.

Di Toro R, Polito C. Nutrition in juvenile rheumatoid arthritis. Nutrition Research, 1997;17(4):741-758.

Diederen K, Krom H, Koole JCD, Benninga MA, Kindermann A. Diet and Anthropometrics of Chil-dren With Inflammatory Bowel Disease: A Comparison With the General Population. Inflamm Bowel Dis. 2018;12;24(8):1632-1640.

Donato Rigante, Annalisa Bosco, Susanna Esposito. The Etiology of Juvenile Idiopathic Arthritis.

Clin Rev Allergy Immunol. 2015;49(2):253-261.

El Mouzan MI, Al Mofarreh MA, Al Sarkhy AA, Assiri AM, Hamed YM. Pre-illness diet as risk factor in pediatric inflammatory bowel disease in Saudi Arabia. Saudi J Gastroenterol. 2017;23(5):287-290.

Eloranta AM, Lindi V, Schwab U, Kiiskinen S, Kalinkin M, Lakka HM, Lakka TA. Dietary factors and their associations with socioeconomic background in Finnish girls and boys 6-8 years of age: the PANIC Study. Eur J Clin Nutr. 2011;62(11):1211-8.

Feagan BG, Rutgeerts P, Sands BE, Hanauer S, Colombel JF, Sandborn WJ. Vedolizumab as induc-tion and maintenance therapy for ulcerative colitis. N Engl J Med. 2013;22;369(8):699-710.

Feldman DE, Duffy C, De Civita M ym. Factors associated with the use of complementary and al-ternative medicine in juvenile idiopathic arthritis. Arthritis Rheum. 2004 15;51(4):527-532.

França CMP, Sallum AME, Braga ALF, Strufaldi FL, Silva CAA, Farhat SCL. Risk Factors Associated with Juvenile Idiopathic Arthritis: Exposure to Cigarette Smoke and Air Pollution from Pregnancy to Disease Diagnosis. J Rheumatol. 2018;45(2):248-256.

Freese R, Voutilainen E, Mutanen M. D-vitamiini. Ravitsemustiede. Duodecim Oppiportti 2021.

Färkkilä M. Tulehduksellisten suolistosairauksien määritelmä. Gastroenterologia ja hepatologia.

Duodecim Oppiportti 2018.

Gorczyca D, Postępski J, Czajkowska A ym. The profile of polyunsaturated fatty acids in juvenile idiopathic arthritis and association with disease activity. Clin Rheumatol. 2017;36(6):1269-1279.

Grönlund MM, Kaartoaho M, Putto-Laurila A, Laitinen K. Juvenile idiopathic arthritis patients with low inflammatory activity have increased adiposity. Scand J Rheumatol. 2014;43(6):488-492.

Hartman C, Marderfeld L, Davidson K, Mozer-Glassberg Y, Poraz I, Silbermintz A, Zevit N, Shamir R. Food Intake Adequacy in Children and Adolescents With Inflammatory Bowel Disease. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2016;63(4):437-44.

Hinks A, Ke X, Barton A ym. Association of the IL2RA/CD25 gene with juvenile idiopathic arthritis.

Arthritis Rheum. 2009;60(1):251-257.

Hlavaty T, Toth J, Koller T, Krajcovicova A, Oravcova S, Zelinkova Z, Huorka M. Smoking, breast-feeding, physical inactivity, contact with animals, and size of the family influence the risk of in-flammatory bowel disease: A Slovak case-control study. United European Gastroenterol J.

2013;1(2):109-119.

Huupponen R, Savontaus E. Glukokortikoidien kliininen käyttö ja haitat. Lääketieteellinen farma-kologia ja toksifarma-kologia. Duodecim Oppiportti 2017.

Jaakkola JJ, Gissler M. Maternal smoking in pregnancy as a determinant ofrheumatoid arthritis and other inflammatory polyarthropathies during the first 7 years of life. Int J

Epi-demiol2005;34(3):664–671.

Jakobsen C, Paerregaard A, Munkholm P, Wewer V. Environmental factors and risk of developing paediatric inflammatory bowel disease -- a population based study 2007-2009. J Crohns Colitis.

2013;7(1):79-88.

Jednacz E, Rutkowska-Sak L. Assessment of the body composition and parameters of the cardio-vascular risk in juvenile idiopathic arthritis. Biomed Res Int. 2015;2015:619023.

Karstila K. Reumasairaudet. Opiskelijaterveys. Duodecim Oppiportti 2011.

Kaski HK, Turunen S, Kolho KL, Kulmala P. Lasten kroonisten tulehduksellisten suolistotautien hoito on monipuolistunut. Tieteessä, katsaus. Suomen Lääkärilehti. 2016;17;71.

Kindgren E, Fredrikson M, Ludvigsson J. Early feeding and risk of Juvenile idiopathic arthritis: a case control study in a prospective birth cohort. Pediatr Rheumatol Online J. 2017;26;15(1):46.

Klement E, Cohen RV, Boxman J, Joseph A, Reif S. Breastfeeding and risk of inflammatory bowel disease: a systematic review with meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2004;80(5):1342-1352.

Kolho K-L. Tulehdukselliset suolistosairaudet lapsuudessa. Gastroenterologia ja hepatologia.

Duodecim Oppiportti 2018.

Kröger L, Vähäsalo P, Tynjälä P, ym. Lastenreuman hoito kehittyy. Duodecim 2012;128:477–486.

Lahdenne P, Honkanen V. Lastenreuman hoidon periaatteet. Lastentaudit. Duodecim Oppiportti 2016a.

Lahdenne P, Honkanen V. Niveltulehduksen erotusdiagnostiikka. Lastentaudit. Duodecim Oppi-portti 2016b.

Lahdenne P, Honkanen V. Pitkittyvät niveltulehdukset eli lastenreuma. Lastentaudit. Duodecim Oppiportti 2016c.

Lankinen M, Uusitupa M, Schwab U. Nordic Diet and Inflammation—A Review of Observational and Intervention Studies. Nutrients. 2019;11(6): 1369.

Leppänen T, Moilanen E. Glukokortikoidihoidon haittavaikutukset. Lääketieteellinen farmakolo-gia ja toksikolofarmakolo-gia. Duodecim Oppiportti 2018.

Levine A, Wine E, Assa A, Sigall Boneh R, Shaoul R, Kori M ym. Crohn’s Disease Exclusion Diet Plus Partial Enteral Nutrition Induces Sustained Remission in a Randomized Controlled Trial. Gastro-enterology 2019;157(2):440-450.

Limdi JK, Aggarwal D, McLaughlin JT. Dietary Practices and Beliefs in Patients with Inflammatory Bowel Disease. Inflamm Bowel Dis. 2016;22(1):164-170.

Lofthouse CM, Azad F, Baildam EM, Akobeng AK. Measuring the nutritional status of children with juvenile idiopathic arthritis using the bioelectrical impedance method. Rheumatology (Ox-ford). 2002;41(10):1172-1177.

Minihane AM, Vinoy S, Russell WR, Baka A, Roche HM, Tuohy KM ym. Low-grade inflammation, diet composition and health: current research evidence and its translation. Br J Nutr.

2015;14;114(7):999-1012.

Mäkinen M. Colitis Ulcerosa. Patologia. Duodecim Oppiportti 2012a.

Mäkinen M. Crohnin tauti. Patologia. Duodecim Oppiportti 2012b.

Mäkinen M. Krooniset tulehdukselliset suolistosairaudet. Patologia. Duodecim Oppiportti 2012c.

McIntyre Little E, Grevich S, Huber JL, Suskind DL, Bradford MC, Stevens AM, Zhao Y. Parental Perception of Dietary Intervention in Juvenile Idiopathic Arthritis. J Altern Complement Med 2019;25(6):643-647.

Mikkelson M, Kauppi M, Pohjankoski H. Reumataudit. Fysiatria. Duodecim Oppiportti 2015.

Moilanen E, Vuolteenaho K. Metotreksaatti. Lääketieteellinen farmakologia ja toksikologia. Duo-decim Oppiportti 2017.

Moller FT, Andersen V, Wohlfahrt J, Jess T. Familial risk of inflammatory bowel disease: a popula-tion-based cohort study 1977-2011. Am J Gastroenterol. 2015;110(4):564-571.

Mutanen M, Voutilainen E. Rasvat ja rasvahapot. Ravitsemustiede. Duodecim Oppiportti 2012.

National Health Service. Lactose intolerance. 2019. https://www.nhs.uk/conditions/lactose-intol-erance/ Luettu 18.8.2021.

Nordal E, Zak M, Aalto K, Berntson L, Fasth A, Herlin T ym. Ongoing disease activity and changing categories in a long-term nordic cohort study of juvenile idiopathic arthritis. Arthritis Rheum.

2011;63(9):2809-2818.

Nousiainen P, Merras-Salmio L, Aalto K, Kolho KL. Complementary and alternative medicine use in adolescents with inflammatory bowel disease and juvenile idiopathic arthritis. BMC Comple-ment Altern Med. 2014;14:124.

Pang SY, Liu HY, Huang YJ, Liu YF, Dai YM, Zeng P ym. Diagnostic performance of anti-citrulli-nated protein/peptide antibodies in juvenile idiopathic arthritis. Genet Mol Res 2016;13;15(2):1-10.

Perttilä J, Castrén M. Enteraalinen ravitsemus. Ravitsemustiede. Duodecim Oppiportti 2012.

Pesonen U. Tulehduksellisten suolistosairauksien lääkehoito. Lääketieteellinen farmakologia ja toksikologia. Duodecim Oppiportti 2018.

Petty R, Southwood TR, Manners P, ym. International League of Associations for Rheumatology classifications of juvenile idiopathic arthritis: second revision. Edmonton 2001. J Rheumatol 2004;31:390–392.

Pikkarainen P. Krooniset tulehdukselliset suolistosairaudet. Ravitsemustiede. Duodecim Oppi-portti 2012.

Piovani D, Danese S, Peyrin-Biroulet L, Nikolopoulos GK, Lytras T, Bonovas S. Environmental Risk Factors for Inflammatory Bowel Diseases: An Umbrella Review of Meta-analyses. Gastroenterol-ogy 2019;157(3):647-659.

Pohjankoski H, Kautiainen H, Kotaniemi K, Korppi M, Savolainen A. Diabetes, coeliac disease, multiple sclerosis and chronic arthritis in first‐degree relatives of patients with juvenile idiopathic arthritis. Acta Paediatr. 2012;101(7):767-771.

Pons R, Whitten KE, Woodhead H, Leach ST, Lemberg DA, Day AS. Dietary intakes of children with Crohn's disease. Br J Nutr. 2009;102(7):1052-7.

Prince A, Whelan K, Moosa A, Lomer MC, Reidlinger DP. Nutritional problems in inflammatory bowel disease: the patient perspective. J Crohns Colitis. 2011;5(5):443-450.

Principi M, Losurdo G, Iannone A, Contaldo A, Deflorio V, Ranaldo N ym. Differences in dietary habits between patients with inflammatory bowel disease in clinical remission and a healthy population. Ann Gastroenterol. 2018;31(4):469-473.

Rigante D, Bosco A, Esposito S. The Etiology of Juvenile Idiopathic Arthritis. Clinic Rev Allerg Im-munol (2015) 49: 253.

Ruemmele FM, Veres G, Kolho KL, Griffiths A, Levine A, Escher JC ym. Consensus guidelines of ECCO/ESPGHAN on the medical management of pediatric Crohn's disease. J Crohns Colitis.

2014;8(10):1179-207.

Sands BE, Sandborn WJ, Panaccione R, O’Brien CD, Zhang H, Johanns J ym. Ustekinumab as In-duction and Maintenance Therapy for Ulcerative Colitis. N Engl J Med. 2019;26;381(13):1201-1214)

Scholz D. The role of nutrition in the etiology of inflammatory bowel disease. Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care. 2011;41(9):248-253.

Shenoi S, Bell S, Wallace CA, Mueller BA. Juvenile idiopathic arthritis in relation to maternal pre-natal smoking. Arthritis Care Res (Hoboken). 2015;67(5):725-730.

Shenoi S, Shaffer ML, Wallace CA. Environmental Risk Factors and Early-Life Exposures in Juvenile Idiopathic Arthritis: A Case-Control Study. Arthritis Care Res (Hoboken). 2016;68(8):1186-94.

Shim JS, Oh K, Kim HC. Dietary assessment methods in epidemiologic studies. Epidemiol Health 2014; 22;36:e2014009.

Shin ST, Yu HH, Wang LC ym. Nutritional Status and Clinical Characteristics in Children With Juve-nile Rheumatoid Arthritis. J Microbiol Immunol Infect 2010;43(2):93–98.

Silva CA, Aikawa NE, Bonfa E. Vaccinations in juvenile chronic inflammatory diseases: an update.

Nature Reviews Rheumatology volume 9;32–543 (2013).

Sipponen T. Tulehduksellisten suolistosairauksien kliininen kuva ja taudinkulku. Gastroenterolo-gia ja hepatoloGastroenterolo-gia. Duodecim Oppiportti 2018a.

Sipponen T. Tulehduksellisten suolistosairauksien muu hoito. Gastroenterologia ja hepatologia.

Duodecim Oppiportti 2018b.

Stagi S, Giani T, Simonini G, Falcini F. Thyroid function, autoimmune thyroiditis and coeliac dis-ease in juvenile idiopathic arthritis. Rheumatology (Oxford). 2005;44(4):517-520.

Tejesvi MV, Arvonen M, Kangas SM ym. Faecal microbiome in new-onset juvenile idiopathic ar-thritis. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2016;35(3):363-370.

Tomar SK, Kedia S, Upadhyay AD, Bopanna S, Yadav DP, Goyal S ym. Impact of dietary beliefs and practices on patients with inflammatory bowel disease: An observational study from India. JGH Open. 2017;18;1(1):15-21.

Tronconi E, Miniaci A, Pession A. The autoimmune burden in juvenile idiopathic arthritis. Ital J Pe-diatr. 2017;14;43(1):56.

Turner D, Ruemmele FM, Orlanski-Meyer E, Griffiths AM, de Carpi JM, Bronsky J ym. Management of Paediatric Ulcerative Colitis, Part 1: Ambulatory Care-An Evidence-based Guideline From Euro-pean Crohn's and Colitis Organization and EuroEuro-pean Society of Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition. J Pediatr Gastroenerol Nutr. 2018;67(2):257-291.

Ungaro R, Bernstein CN, Gearry R, Hviid A, Kolho KL, Kronman MP, Shaw S, Van Kruiningen H, Co-lombel JF, Atreja A. Antibiotics associated with increased risk of new-onset Crohn's disease but not ulcerative colitis: a meta-analysis. Am J Gastroenterol. 2014;109(11):1728-1738.

Uusitupa M. Ravitsemus, kihti ja reumataudit. Ravitsemustiede. Duodecim Oppiportti 2012.

Vaarala O, Seppänen M, Miettinen A. Immuunisairaudet. Immunologia. Duodecim Oppiportti 2011.

Vagianos K, Clara I, Carr R, Graff LA, Walker JR, Targownik LE ym. What Are Adults With Inflamma-tory Bowel Disease (IBD) Eating? A Closer Look at the Dietary Habits of a Population-Based Cana-dian IBD Cohort. JPEN J Parenter Enteral Nutr. 2016;40(3):405-411.

Valsta L, Kaartinen N, Tapanainen H, Männistö S, Sääksjärvi K. Ravitsemus Suomessa – FinRa-vinto 2017 -tutkimus. THL 2018.

Voutilainen M, Hutri-Kähönen N, Tossavainen P, Sipponen T, Pitkänen N, Laitinen T. Low child-hood high density lipoprotein cholesterol levels and subsequent risk for chronic inflammatory bowel disease. Dig Liver Dis. 2018;50(4):348-352.

Vuolteenaho K, Moilanen E. Klorokiinijohdokset. Lääketieteellinen farmakologia ja toksikologia.

Duodecim Oppiportti 2018a.

Vuolteenaho K, Moilanen E. Metotreksaatti. Lääketieteellinen farmakologia ja toksikologia. Duo-decim Oppiportti 2018b.

Vuolteenaho K, Moilanen E. Reumalääkkeet ja niiden käyttöperiaatteet. Lääketieteellinen farma-kologia ja toksifarma-kologia. Duodecim Oppiportti 2018c.

Vuolteenaho K, Moilanen E. Sulfasalatsiini. Lääketieteellinen farmakologia ja toksikologia. Duode-cim Oppiportti 2018d.

Vuolteenaho K, Moilanen E. Tulehduskipulääkkeiden haittavaikutukset. Lääketieteellinen farma-kologia ja toksifarma-kologia. Duodecim Oppiportti 2018e.

Walton M, Alaunyte I. Do patients living with ulcerative colitis adhere to healthy eating guide-lines? A cross-sectional study. Br J Nutr. 2014;28;112(10):1628-1635.

Younis N, Zarif R, Mahfouz R. Inflammatory bowel disease: between genetics and microbiota.

Mol Biol Rep. 2020;47(4):3053-3063.