Die Zitate, Übersetzungen und Erklärungen unter O1 und O2 sind, mit sel- sel-tenen Ausnahmen, in der ursprünglichen Sprache widergegeben, nur das Russische
ADA edi ⇒ jaqa
ADC
otcigin. O1 GG otcigin ~ otcikin ≈ ET odqan inu tolui odqan so wird (↓) Tolui bezeichnet.
GG:§281/11932 otcigin abaqa-yin ulus-un ökid ‘the daughters of the ulus of Uncle Odcigin’ (Ra04.1034-1036) ~ (↓) GG temüge ~ GG temüge otcigin ~ GG otcigin noyan ~ GG otcigin ~ GG otcikin ≈ AT temüge odcigin ~ AT tömöge odcigin ~ AT tömöge ≈ ET ocigin
~ ANT ociqu. (↓) GG altan otcigin ~ GG altan
≈ AT altan ~ AT altan odcigin ≈ ANT altan ocikin. (↓) GG dâritai otcigin. (↓) GG tödö'en ocigin [lies: otcigin].
E MMoS otcigin ‘the designation of the youngest son as the custodian or keeper of the family «fire», i.e. the hearth and, by extension, the yurt sensu lato; in other words, the family domain or apanage’ (Ra04.288, 323). Die Etymologie des Wortes ist unklar, die Erklärungen als «Feuer-Prinz» < Tu. *ot-tegin (vgl. u.a. Ra04), werden von DOERFER (TMEN
§38) als Volksetymologie abgelehnt und das Wort fragend mit Tu. o™a ~ o™ï usw. ‘der jüngste, kleinste, letzte’ (TMEN §38) verbunden.
Vielleicht aber doch OT, MTu., Uig., UigBr. ot ~ Uig, UigS oot ~ Uig. oo d ‘Feuer, Flamme’ (C72.34, Li66.187-188; BARAT
2000, GABAIN 1954, GK88, Ha86, HZ71, KaZ76, KaZ77, SHÔGAITO et al. 1998, Te80, Tu91, T74, ZKa78, Z75a, Z85), OT/Man. oot tngri ‘der Feuer-Gott; vierter Sohn des Ur-menschen’ (Su79:2/4.2.5) ⇒ (DenN) Uig.
o d ™uq ~ ot™uq ‘Herd’ (KaZ76, T74), ⇒ (DenN) Uig. otluγ ~ ootluγ ‘feurig, Feuer-’ (HZ71, KaZ76, Z85), ⇒ (DenN) Uig. o d ung ~ MTu., Uig. otung ‘Brennholz’ (C72.60; KaZ77, SHÔGAITO 2003, SHÔGAITO et al. 1998, Te80, ZKa78, Z85), Uig. ’wtwnqw ‘zum Verbrennen bestimmt’ (Te80) ⇒ (DenN) Uig.
otung™ï (SHÔGAITO et al. 1998). Khlj. hûot ~ huot ~ hûot ‘Feuer’ ⇒ hûotluγ ‘feurig’, ⇒ hûotun
‘Brennstoff, Brennholz’ (DOERFER & TEZCAN
1980.135); Kiz. ot ~ ôt ‘Feuer’ (JOKI
1953.19); Dolg. uot ‘Feuer, Lagerfeuer, Funke, Licht’ [Jak. uot] ⇒ otû ‘Lagerfeuer, brennender Holzstoß’ (STACHOWSKI 1993.197, 245;
1998.211, 262); Sal. oht ‘Feuer’ (YAKUP
2002b.146) ⇒ (DenN) *ot™ï ‘Feuerwart, Wächter des Feuers’ ⇒ (DenN) otcigin ~
*otcikin, wie z.B. auch (↓) borjigin; die Gleichsetzung des zweiten Teiles des Wortes mit (↓) OT, MTu., Uig. *tigin ist lautlich
nicht möglich, da das Wort im Tu. tegin gelautet hat, und nur Tu. ti > Mo. ci. Die moderne Form von otcigin ist odqan, hier ist
°qan ein Diminutativsuffix und nicht (↓) qan
‘König’; EVEN & POP (1994.335) interpre-tieren den Namen als «Ferrement». MoL odqan
~ odqun ~ odcigin, KhalL otgon ‘youngest child; name of the fire god’; BurL; Ord. odxon
‘dernier né, le plus jeune des frères ou la plus jeune des sœurs; n. pr. m./f.’, odxon∆i ‘n. pr.
f.’; OirL odxon ~ odxan; Kal. otxn ‘der letztgeborene, der jüngste Sohn; n. pr. m.’ [zu
*ot = tu. ot ‘Feuer’; Koib. o™ï < ot-™i ‘der jüngste Sohn’].
Weiter: BIRTALAN 2001.986-987, 1018-1020;
CASTRÉN1857a.85, 86; DUMAS 1987; HEISSIG 1970.375-383; JOKI 1952.249-250; KAKUK 1962.185; KA…U≈Y‚SKI
1995.190; KARA 2001.104; Ka63.28; KLER 1956.491, 496;
POPPE 1925.131-134; Ra04.1331; STACHOWSKI 1993.197, 245; 1998.211, 262; TMEN §421, 585; VEWT 356, 365, 366; YAKUP 2002b.146.
O2 ‹rh1:5 ot-bör-i qangq-a ‘the convent [called] O.-b.’. DuUig5:35, 6:9 ot tngri
‘«Feuer-Gott»; der fünfte Sohn des Ur-menschen’ (Su79.99-103/4.2.5).
USp91:27 ot™ï buyruq bägi bolmï£da
‘when Ot™ï became the local gouvernor(?)’.
ManKlos:114 otung™ï-lar ‘Holzsammler’.
ADD
udutai. O1 GG:§202/7720 udutai a captain of a thousand (Ra04.764).
E [a.1] MMo. *utu ⇒ (DenV) S
utura-‘als erster ausziehen zur Treibjagd, die Spitze (die beste Chance) haben’ ⇒ (DevV) S utura'ulda- ‘zur Treibjagd befohlen werden’.
MoL utu ‘the end of the chain of hunters in a battue’ (Ra04.764). Mo. > Ma. (ROZYCKI
1994.170, 220).
Vgl. auch (??) Dag. id ‘Reihe, Reihenfolge’ < Ma. idu ‘Gruppe, Ablösung;
Dienst, vom Dienst’ (KA…U≈Y‚SKI 1970.109).
Weiter: KA…U≈Y‚SKI 1995.100; (?) Ka59.167;
SSTM II.28; TMEN §§39, 41.
[a.2] (??) OT, MTu., Uig. ud- ~ MTu./XIIIff uy- ‘«to follow», with metaph.
extensions «to confirm to; (of a garment) to fit», and the like’ ⇒ (DevN) Uig. uduγ
‘«obedience, respectful service», or the like’
(C72.38, 47; BARAT 2000, GK88, KaZ76, KaZ77, Te80, Tu91, T74, ZKa78, Z75a, Z85)
⇒ (DenN) Uig. uduγ™ï (Tu91), ⇒ (DevV) OT, Uig. uduz- ‘to lead, or conduct (someone)’
(C72.74; BARAT 2000, GK88, Ha86, KaZ76,
SHÔGAITO et al. 1998, Te80, ZKa78, Z85) ⇒
(DenV) Uig. udu s γaq ‘Führer’ (KaZ77, KaZ77, ZKa78), ⇒ (DenV) udu s maq ‘Führen’ (KaZ76, ZKa78); MMoU udu- ‘to conduct’ ⇒ (DevN) U udum ‘conduct’, U sayid udum-iyar uduy-a ‘let us conduct by [our own] good conducts (the stupid who do not understand)’, S udurit- ~ U udarid- ~ U u t iru d - (lies: uduri d -) ‘führen, anleiten’, U amitan-i u t iru d - ‘die Lebewesen führen’, S kö'ün-iyen uduri- ‘seinen Sohn (an d. Hand) führen’, S turqa'ud-i uduridun ‘die Leibwachen führend, kommandierend’, ⇒
(DevV) *uduritqa- ⇒ (DevV) S
uduritqa'ul-‘führen lassen’, ⇒ (DevN) *uduri'ul ⇒ (DenN) P uduri'ulsun ‘leader’. EMoL udu- ‘to waylay’
(Li73c), MoL udu-, KhalL udax ‘to start (as a fight), stir up’ ⇒ (DevN) EMoL (Li74c), MoL udum, KhalL udam ‘origin, tradition; heredity, lineage; pedigree; descendant, scion’; Ord.
udum; OirL udum ‘descent, lineage’; Kal/Ölöt udu ‘Nachkommenschaft, Kinder und Enkel’;
MoghL ûd ‘Strick um Rinder festzuhalten’, EMoL (Li74c), MoL, Ord., OirL udurid-, KhalL udirdax ‘to lead, guide, direct’.
Weiter: GOLDEN 2001.54; KA…U≈Y‚SKI 1995.222, 338; MYYC 666, 667; RYBATZKI 1997a.51:133; SM33.67;
TMEN §42; TODAEVA 1973.332; VEWT 509.
[b] (??) MTu., Uig., UigBr., UigS ud ~ MTu. uy ‘«bovine, ox», without reference to sex, not «bull», which was öküz, nor «cow», which was ingek; almost syn. with sïγïr. It early became the word for «ox» in the twelve-animal cycle, and lingered on in this meaning in the west long after it had become obsolete as a common noun’ ⇒ (DenN) Uig. ud™ï ‘ox-herd;
bouvier; n. pr.’ (C72.34, 44; Li66.273; BARAT
2000, GABAIN 1954, GK88, Ha86, MAUE
1996, SHÔGAITO 2003, Te80, Tu91, T74, Y93, ZKa78, Z85), Uig. ud™ï qïz-ï ‘Hirtin’
(GK88:65).
Weiter: DOERFER 1969.48; FRANKE1969.31-32 [Tu.
ud ≈ Khit. *oduwan ≈ Mo. aduγun]; HAUENSCHILD
1996.181, 2003.229-230: Ka£. ud ‘«Rind», ein Wort aus dem ¤igil-Dialekt’]; HELIMSKI 1997.372-373; KECSKEMÉTI
1973.5, 6, 7, 8; SINOR 1962.322; TMEN §584; VOVIN
2004.126; VEWT 509.
?⇒? (DenN) udutai ?≈? OT, MTu., UigBr. udluq ~ MTu. uyluq ‘original meaning
«a joint of beef», but in practice «thigh» of any man or beast’ (C72.55; KaZ76, MAUE 1996, Z85), MTu/Arγu utluq ‘stable’ (DK85.283).
Weiter: semantisch und strukturell (↓) buqatu, buqutu; VEWT 509, 510.
O2
[b] YulUigJ:6 udbg ein Pilger. Sa11:6, 8, 12, 25; Böz65:a; SteuH:4 ud™ï ~ Böz71:d
uud™ï (Sa) Verleiher von 100 yastuq Papiergeld (™ao). Kal/LVII:6; LXVIII:6, 7; LXVIII:int.;
LXX:2 ud™ï är. SWJ2/B:2-3 ud ba£lγ y[äklär]
yol yer™i-läp uduzur ‘the oxheads (oxhead demons) who guide’. Kal/LXV:1 qan ud™ï-sï.
ManKlos:75 qanglï tartγu™ï ud-lar ‘die Wagen ziehenden Ochsen’.
[c] Mahr:136-137 qutlûx qiz tûlûn
’ûdûzmi£ yagânxûn¢ûi ‘qutluγ qïz [‘die glückliche Tochter’] Tolun-uduzmï£, [die]
yegän-qun™uy’. (??) KT:N11-12 : yoγ™ï : sïγït™ï : qïtañ : tatabï : bodun : ba£layu : udar säün : kälti : ‘die Trauernden [und] das Trauer-gefolge der (?) Qïtañ-Tatabï Gemeinschaft, angeführt von Udar-Sängün kamen’. Mañ:219 yol™ï yer™i udu s γaq ‘Wegführer2 und Leiter’.
ADQ
iduq. O1 DocTfn17:4 /// iduq tngriken t///.
Weiter: (↓) iduq-qut.
E OT, MTu., Uig. ïduq ‘DevN fr. ïd-;
lit. «sent», but used only in the sense of «sent, i.e. dedicated, to God», hence «sacred» in a more general sense’ (C72.46, E91.233; BARAT
2000, GK88, HZ71, KaZ76, SHÔGAITO 2003, SHÔGAITO et al. 1998, Te80, Tu91, T74, ZKa78, Z75a, Z85) ??>?? Mo. *id- ⇒ (DevN) MMoA iduγan [MTu. qam] ‘shaman [?? VR], shamaness’ (GOLDEN 2000.306) ~ S, U iduqan
‘Schamanin’ [vs. S bö'e ~ U böge ‘Schamane’].
MoL uduγan ~ udaγan ~ iduγan, KhalL udgan
‘female shaman; midwife’; Dag. yadagan ~ iadegen ‘Schamane’, y. ter'hul ‘Milchstraße’, y.
tergul ‘Regenbogen’ (KA…U≈Y‚SKI 1970.110, MARTIN 1961.168, POPPE 1934-35.197, TODAEVA 1986.146); OirL uduγa ~ uduγun;
Kal. udγn ‘Hexe, Zauberin, Schamanin’ ⇒
(DenV) MoL uduγala-, KhalL udgalax ‘to perform shamanistic rituals’; Kal. udγ
l-‘zaubern (von Weibern), schamanisieren’. Mo.
> Tu. (KA…U≈Y‚SKI 1995.72, 81, 152;
STACHOWSKI 2005.198). Mo. > Tung. (MT
§252).
Weiter: BIRTALAN 2001.996-997, 1031, 1041;
CASTRÉN 1856.75; DOERFER 2004.390, 624, 626; HALÉN
1978.201;JANHUNEN 1985.101-103; KARA 1997b.175-177, 1999.170, 171; Ka59.166; Ka63.38; P55.43; ROUX
1999.217-218; RYBATZKI 1997a.63:180; URAY-KÖHALMI
1999.124, 145; VEWT 164-165.
O2 HtX:15b19 ïduq ayaγ-qa tägimlig
‘heilige Hochwürden’ (↓ sem). HtVIII:337-338 ïduq änätkäk ulu£ ‘das heilige Land Indien’.
HtV:211-212 ïduq-lar ‘Heilige’; HtX:22b19-20 ïduq-lar [bilgä-lär] ‘saints and [sages]’. E-A:2
ïduq bäin yalïm qayam ‘Heiliger, mein schroffer Felsen’ ≈ :1 yalïm qayam qaïm
‘mein schroffer Felsen, mein Vater’.
HtVII:1626-1627 ïduq käräkü-däki li baγlïγ
güfu atlγ bäg ‘der Herr Yi-fu aus der Familie Li, der im Heiligen Zelt (d.h. im kaiserlichen Sekretariat) (diente)’. AltSüü:41 ïduq qutluγ
säkiz ™aiti ‘die acht heiligen und würdevollen Caityas’. BeichtB:18 ï-duq qutluγ tözün-lär
‘heilige Arhanten und Âryas (oder: Âryas2?)’.
Fo:319 ïduq nayvazi[ki-lar] ‘heilige Geister’.
Beicht307:53 ïduq qutluγ-lar ‘Heilige und Majestätische’. Stab25:9 ïduq takkira™a v™irapan ‘der heilige Takkirâja Vajrapâi’.
Stab14:14-15 aka£ kök-ning altïn yaγïznïng atï mangalï ïduq-lar-qa ‘vor den Heiligen, die Ruhm und Glück des Âkâ•a-Himmels und der unten (befindlichen) braunen (Erde) sind’.
TemBII:34 adïn™ïγ ïduq tngrikänimiz ‘notre souverain céleste extraordinairement saint’.
ElogeS:12, 16, 20 adïn™ïγ ïduq bu wang täg
‘einen wie diesen außerordentlich heiligen König’ (↓ Sulaiman). HtVII:1179-1183 ™äu-kung e-™äu-kung ïduq kärägü ba£™ï ™üö-le bu ü™
uluγ ügä-lär ‘Chao-kung, Ying-kung, und der Chej des kaiserlichen [Kanzlei]zeltes Ch'u-ling, diese drei hohen Beamten’. TemBV:6 ™ïnasdan bägi ïduq ∆iyaγatu qaγan suu-sï ‘le seigneur de
¤ïnasdan (Chine), Sa Majesté le saint (↓) Jayaγatu qaγan’. Fo:24, 74, 88, 127, 141ff drni nom ‘Dhâraî-Sûtra’ ~ :58, 133, 163, 188, 233 ïduq drni nom ~ :68-69 ïduq darni nom bitig ~ :158-159 bo ïduq ü™ küin nom ‘dieses heilige drei chüan (unfassende) Sûtra’ ~ :194, 215-216 nom ärdini ‘das Sûtra-Juwel’. TemBII:22 kalpaγu bodista ïduq tngrikän-imiz ‘notre souverain céleste sacré, bodhisattva de tout un kalpa’. Gelöb:17 ol ary-a a£ d angamrg tegmä mhayan uluγ kölüngü tözün ïduq yol ‘der Ârya-aâ gamârga genannte, edle, heilige Pfad des Mahâyâna, des «Großen Fahrzeugs»’.
Gelöb:12-13 ol oq burqan qutïn bulturda™ï bodistv-lar-nïng ïduq ädgü-lärin ‘die heiligen Vorzüge der Bodhisattvas, die eben jene Buddhawürde erlangen lassen’. Da•Hmi/Ein-l4:v11 öz aγzïn ï-duq tilin ‘(Buddha sprach) mit eigenem Mund und mit seiner heiligen Sprache’. TemBIV:25-26 uluγ ïduq buyan-tu qaγan ~ IV:40 uluγ ïduq qaγan ‘(↓) Buyantu qaγan’. HtX:28a21 [uluγ ïduq] elig-lärdin qan/// ‘from the great and holy kings and emperors’. TemBII:44 ///un ïduq tngrikän.
adai ~ atai. O1 DocTfn12:2-3 adai /// ekiten baγsi-nar ‘Adai /// und andere Lehrer’. Hin:18, 20, 22, 23 atai=buq-a ~ HinChin:12 a-t'ai-pu-hua ~ Hin:19 atai=buq-a bingjang ‘(Privy Councillor) Atai-buqa’; grandfather of Oron;
husband of Sumaγ (C49.86) ~ Hin:22 itegeltü tuγ-tu cerigüd-ün noyan ‘officer of the trustworthy troops with banners’ ~ Hin:22 darqan ~ HinChin:13 ta-la-han ~ Hin:24 ya-jung daivu-iyar siken ji kau£i ‘Auxiliary Academician of the Chi-hsien (Academy) together with the [honorary rank] Grandee of the Sixteenth Class’ ~ Hin:24 jing-vung daivu
γamju £ing=un samjing ‘Grandee of the Eighth Class, Second Privy Councillor of the Branch Central Secretariat for Kan-chou’ ~ Hin:24
si-£en daivu £amsi £ing=un yiucing ‘Grandee of the Seventh Class, Senior Vice Councillor of the Branch Central Secretariat for Shan-hsi (and Other Places)’ ~ Hin:25 yunglu daivu γamju
£ing=un bingjang-jing£i juu-gui jui-vung sin gui gung ‘Grandee of the Fourth Class, Privy Councillor of the Branch Central Secretariat for Kan-chou, Pillar of the State, the Posthumous Enfoeffment Duke of Ch'in’.
E [a] Uig. aday ~ atay ‘Liebling;
Kleines, Liebes; Junges; als PN’ (Rö 47, 258-259; GK88, Ha86, T74, Z85).
(?) Kal. adâ ‘n. pr. m., (KalL) (veraltert) Sonne, Sonntag’.
Weiter: GHa81.33; Ha86.212; KOTWICZ 1950.451, 452; NUGTEREN & ROOS 1996.42-43:22; SCHUBERT 1971.78.
[b] Nach CLEAVES (C49.110:77), mit Verweis auf Nog., ist das Wort Tu. atai
‘Großvater’ ??⇐?? (↑) MTu., Uig., UigS ata
‘«father»; this word and ana «mother» first appear instead of qang and ög in UigBud., but are still rare in that language’ (C72.40, Li66.132), vielleicht aber aus Tat. ätkä(j), MTu. ata-kï ‘Väterchen’ (VEWT 31).
O2 [a] Mi49:2 atay n. pr. in einer Abgabenliste; DokStPbg/4b Kr 33, Dx 12234, BlockIII:31 atay n. pr. (f.) (F78.40). Stab3:5 a d ay-larïng birlä ‘mit deinen Lieblingen’.
Lo10:11 (USp113) artï-ïnal (MATSUI 2004b:
atay ïnal) n. pr. eines Zeugen. TemBII:13 a d ay-ïngïz öng tegin bägi Bezeichnung für eine Prinzessin aus Chotscho. USp115 adar qïz n.
pr. f.; oder: ‘das Mädchen Adar’ (Rö 47), Mi01:2, 4, 6, 8 liest: a d ay qïz n. pr. einer Sklavin (→). ColV:11 a d ay qun™uy Schwägerin des Stifters; Stab12:vor 39 (Beicht327r10) a d ay qun™uy tngrim n. pr. f. DokStPbg/Dx 12234 atay tonguz n. pr. YulUigD:3 a d ay
siuza ein Pilger. U5578:1 atay töküz n. pr.
(Z80.213:90). Sa24:1, 7, 12-13; Em01:6, 8 a d ay tutung ~ :4 a d ay tu ~ Mi10:1, Mi27:2, PinPet:5 a d ay Verkäufer des Sklaven Pintung für 9 yastuq Papiergeld (™ao). SteuF:3 (Böz60) atay turmï£ n. pr. USp77:2, 24 a d ay yanga n.
pr. in einer Bittschrift. TemBI:44 a d aymïz ///.
Qut8:2 ärinkü (?) a d ay n. pr. DuUig1:17'-18' qamaγ qa qada£ in[i] e™i ataylarïmïz ‘tous nos parents, frères et chers petits’. ColV:15 qïzïm atay qïzqa ‘für meine Tochter, Fräulein Atay’
(Rö 259; ←). (??) YulUigD:6 uluγ atayïm ein Pilger. ColV:11 yänggäm atay qun™uyqa ‘für meine Schwägerin, Frau Atay’.
Weiter: (↓) adar
adûci ~ aduγγγγuci. O1 (↓) Arg2 a£itu aduγuci.
(↓) GG badai ~ GG adu'uci inu badai ‘his [Yeke-ceren ‘S/Qulan ba'atur, V/Narin-ke'en’]
herdsman Badai’. (↓) GG kis(i)liq ~ GG adu'uci kis(i)liq ‘the herdsman Kisliq’ ~ GG adûci-da'an kis(i)liq ‘to his [Narin-ke'en
‘S/Yeke-ceren S/Qulan ba'atur’) herdsman Kis(i)liq’.
GG:§234/9230-9232 kesikten turqa'ud-i ordo horcin ordo-yin ger-ün kö'üd-i adu'ucin qonicin temêcin hükecin-i ‘(Dödei cerbi soll Aufsicht haben über sämtliche) Leibwachen, die Tagwachen sind, und, im Umkreis der Palastjurte, über die Burschen der Palastjurte, die Pferde-, Schaf-, Kamel- und Rinderhirten’.
E (pl.) MMoA adûsunlar ⇐ S, P, A adu'usun ~ U aduγusun ~ S, A adûsun [(↓) MTu. davar ‘livestock’, Pers. ™âr pây ‘a quadruped’, Arab. dawâbb ‘animals, beasts, riding animals’] (GOLDEN 2000.215)] ~ U adusun [lies: adûsun] ‘Pferde, Vieh, Großvieh;
Tier’, U aduγusun törölki-tü £ibaγud ‘die Vögel, die die Art der Tiere haben’, U aduγusun tejige- ‘Vieh aufziehen’, U γurban qosiγun aduγusun ‘the three kinds of animals;
the three sacrificial animals of ancient China, i.e. the ox, sheep, and pig’ ⇐ MMoS adu'u/n
~ A adu'un ~ A adûn ~ U aduγun ‘Pferden-herde; Herde, Vieh’ ⇒ (DenN) S adu'uci ~ S adûci ~ U aduγuci ~ A adunci [lies: adûnci;
MTu. tutuγ™ï (GOLDEN 2000.203), (↓) ™oban (Li62.15)] ‘Hofherdenwart, Pferdehirt’ ⇒ (pl.) S adu'ucin, ⇒ (DenV) (↓) S adu'ula- ~ A adûla-, A adûlaqci ⇒ (DevN) (↓) S
adûla'ul-⇒ (DevN) (↓) S adu'ula'ulsun. EMoL adaγusun ~ aduγusun (Li73c), MoL aduγusu/n, KhalL adguus/an ~ aduus/aan ‘animal’; Dag.
adûs ~ adus ~ adôsa ~ adgûsa ~ adasa ~ adôse ‘Vieh, Tier’ (KA…U≈Y‚SKI 1969.107,
MARTIN 1961.111, TODAEVA 1986.118);
BurL adaha/n ~ aduuha/n; Ord. adaγûsu; OirL adousun ~ aduusun; Kal. adûs ‘Vieh, Tier, Großvieh; syn. mal’ ⇐ EMoL adaγun (Li73c), MoL aduγun, KhalL aduu/n ‘herd of horses, horse’; Dag. adô (TODAEVA 1986.118);
BurNU adûhu ~ T adu ~ °n ~ Ch adun ~ S adagu ~ adu° ‘Tabune, Pferdeherde’, NU adûhu bareka ~ T adû barulxa ‘Brautgabe’
(CASTRÉN 1857b.90), BurL aduu/n; Ord. adû;
OirL adoun ~ aduun; Kal. adûn ‘Pferdeherde, Pferd (im allg.)’, adûn: maxn ‘Pferdefleisch’, adûn: ars ‘Pferdehaut’ ⇒ (DenN) MoL aduγuci/n, KhalL aduu™/in ‘herder of horses, keeper of a herd of horses’; Dag. adô™i/n (TODAEVA 1986.118); BurL aduu£an; OirL adouci ‘herdsman, groom, cowboy’, adousuci
‘cowherd, herdsman, stockman’; Kal. adû™ı
‘Pferdewächter; n. pr. m. (selten)’, ⇒ (↓) (DenV) MoL aduγula-, KhalL aduulax. Mo. >
Tung. (MT §282; POPPE 1966.189, 195;
ROZYCKI 1994.11); Ewk. adugun, Bur.
adûhu ‘Pferdeherde’, (?) abdu ‘Vieh’
(CASTRÉN 1856.72); OngSol. adsûn ‘Vieh’
(AALTO 1974a.34); Sol. adasun ~ adesün
‘Viehzucht, Haustier’ (LIE 1978.131), adusun, âdsun ~ adun ‘Vieh’, ads ~ adsun ‘Vieh, Tier’ (KA…U≈Y‚SKI 1971a.42); Sib. adun
‘Herde, Viehherde, Pferdeherde’ (KA…U≈Y‚SKI
1977.92); Ma. adun ‘Pferde-, Rinder- oder Schafherde’, adulambi ‘auf der Weide hüten’, adulabumbi ‘auf der Weide hüten lassen’, adulasi ‘Hirt’ (HAUER 11-12).
Weiter: (↑) udu, (↓) adu'ula'ulsun; BAZIN 1978.85-88; DOERFER 2004.41; FRANKE 1969.31-32; KA…U≈Y‚SKI
1969.107, 1995.101 [Alt. adû™ï ‘Schütze’]; Ka59.125;
Ka63.1; KOTWICZ 1950.450 [Yog. aduga ‘loup’]; MYYC 94-95; POPPE 1964.166; P55.75; Ra04.1315; SM33.15, 64;
TMEN §10; TODAEVA 1961.110, 111, 126; 1973.315, 331;
VEWT 6 [Cag. adun, Tar. adundaj ‘Gestüt, Pferdeherde’].
O2 HarPers amîr âdûjî (lies: aduγuci?) b.
yâzilî.
Weiter: (↓) aγtaci.
idu'ut ~ iduq-qut. O1 (↓) Hin [uiγudun qan inu] barcuq-ard iduq-qud ~ HinChin i-tu-hu p'a-erh-chu (→) ~ Hin iduq-qud ~ GG idu'ut ~ GG ui'ud-un idu'ut ≈ AT uyiγud-un iduγud ~ AT uyiγud-un idaγut ~ AT iduγud ~ AT iduγun [Schreibfehler, /-W’/ für /-WW’/, oder:
Fehlinterpretation, da im Mo. Wörter, die auf -n e-nde-n, de-n Plural i-n -d forme-n], GG ui'ud-u-n idu'ut cinggis qahan-tur elcin ilêjü'ü atkiraq darbai qoyar elcin-iyer öcijü ilêrün ≈ AT uyiγud-un iduγud boγda cinggis qaγan-dur elci
ilegejükü : abirq-a tarbai qoyar elcin-iyer öcejü ilegerün, GG cinggis qahan idu'ud-i soyurqaju al-altun-i ökbe ≈ AT iduγun-i soyurqaju ilγaltun beke-yi ökbe (↓ barcuq).
DocTfn3:3 [i]duq-qut cingsang ‘der iduq-qut, der Kanzler [ist]’, oder: ‘Kanzler Iduq-qut (Titel
⇒ n. pr.)’. (↓) DocTfn7/11 cingtemür iduqud.
(↓) Hin qocqar iduq-qud ~ Hin iduq-qut ~ HinChin yi-tu-hu huo-ch'ih-ha-erh. DocTfn8:2 qoco-yin iduqud ‘der iduq-qut aus Qoco’.
E (↑) OT, MTu., Uig. ïduq + (↓) OT, MTu., Uig. qut ⇒ OT, Uig. ïduqqut ‘Heilige Majestät (Titel der uig. Herrscher)’ (C72.46;
Y93).
Weiter: (↓) boqda; ARAT 1964; F68.10; HAMBIS
1954.130-137; Ka03.29; Ra04.845-846; RYBATZKI
2000.253-255, 268-271; TMEN §1936.
O2 ColXXIII/H:3 ïduq-qut hier: Anrede an hohe Geistliche. BQ:O25 : yegirmi : ya£ïma : basmïl : ïduqut : oγu£um : bodun : erti : arqï£ ïdmaz : teyin : süledim : ‘in meinem zwanzigsten Lebensjahr [704] zog ich gegen den ïduq-qut der Basmïl, der mein Untertan war, in den Krieg, da er keine Tribute geschickt hatte’. †SU:N4 tür [···] b™q (RAMSTEDT 1913-18, ORKUN 1936) ~ türük qïb™aq (MALOV
1959, AJDAROV 1971, KLJA‹TORNYJ
1988b.74-75) : elig yïl : olurmï£ : türk iliä : altï : otuz ya£ïma : ïduq[·]u[t], richtig: türük qaγan ™ïq älig yïl olurmï£ türük eliä altï otuz ya£ïma en™/// ‘I had heard that the Türük qaγans had sat on the throne (or: had reigned) exactly for fifty years. At my age of twenty-six (+739), one ***ed peacefully ///’ (MORIYASU
1999.178, 182-183, 190-191). Toy:21-22 tnkry pwykw tnkryk’nymz /// pwykwlwk ’wlwq ’ydwq qwt qwtynk’. TuManIII/15r:19-23, UI.57 tngrii eligimz ïduq-qut tngridäm ïduq at atmaqïmz altun örgin rdnilig tav™ang üzä oluruu ornanu yrlïqamaqïï qutluγ qïvlγ bolmaqïï bolzun ‘die durch uns vollzogene Titelverleihung mit dem göttlichen erlauchten Namen an unseren göttlichen König, den ïduq-qut, (sowie) sein gnädiges Platznehmen auf dem Goldthron, auf dem juwelenreichen Thronsitz, sein Majestä-tisch-und-Glücklich-werden möge stattfinden’
(ARAT 1964.152-153, 156-157: 9. Jh.;
DOERFER 1993b.246: nicht datierbar). Tu-ManIII/15v:9 eligimz ïduq-qut kün tngri™ä ‘da unser Fürst, der ïduq-qut wie der Sonnengott (verschwand, d.h. starb)’. TuManIII/15v:12-15 qaltïï yna kün tngrii ornïnta yruq ay tngrii ya£ïyu blgür[ä] yrlïqar™a eligimz ïduq-qut ol'oq (oder: ul-'uγ) orunta blgürä yrlïqadïï ‘wie
wieder an der Stelle des Sonnengottes der lichte Mondgott leuchtend zu erscheinen geruht, so geruht unser Fürst, (der) ïduq-qut auf demselben (oder: großen) Thron zu er-scheinen’ (MORIYASU 2003.54). TuMan-III/15v:16-20 el ötüken qutïï ilkii bügü eligler qanglarïh eligler qutïï bu ïduq örgin qutïh tngrii eligimz ïduq-qut üzä ornanmaqï bolzun
‘die Majestät des El-Ötükän, die Majestät(en) der früheren weisen Fürsten-Väter und Fürsten (sowie) die Majestät dieses erlauchten Thrones mögen sich auf unseren göttlichen Fürsten, den ïduq-qut niederlassen’. HtVI/25:2-3, 33:6-7, 34:4; HtIX:37a1-2 tngri eligimiz ïduq-qut.
Em01:15-16 uluγ suu-qa bir altun yastuq aqa ini tegid-lär birär kümü£ yastuq ïduq-qut-qa bir yastuq £azïn ayγu™ï-qa bir at qïsγud ödünüp ‘(wenn wir von den Worten dieses Dokuments abweichen), sollen wir der Großen Majestät (d.h. dem mo. Kaiser) einen Gold-Yastuq, den älteren und jüngeren Prinzen je einen Silber-Yastuq, dem ïduq-qut einen Yastuq, dem Religionsbeauftragten ein Pferd als Strafe darbringen’ ~ Mi01:16-20 (USp115) uluγ süü-kä be£ altun yastuq aqa ini tegit-lär-kä birär altun yastuq qïsγut ïduq-qut-qa bir altun yastuq kögürüp qo™o balïq ayγu™ï-qa bir kümü£ yastuq berip [...] ‘(wenn sie aber Streit erheben sollten), sollen sie der Großen Majestät fünf Gold-Yastuq, den älteren und jüngeren Prinzen je einen Gold-Yastuq als Strafe darbringen, dem ïduq-qut einen Gold-Yastuq offerieren und dem Befehlshaber der Stadt Qoco einen Silber-Yastuq geben’. USp40:1, 41:1 ïduqqut tngrikänimizkä öl∆(ä)y [GABAIN, USp ül™i] tümän el™i bäglärkä ‘(eidesstattliche Erklärung) an den ïduq-qut, unseren majes-tätischen König, und an die el™i (= Gesandte) und bägs (= noyan) des Öljei-Tümän’ (GABAIN
1973.69).
TemB/III:51 bar™uq art ïduq-qut
‘Barcuq-art, der ïduq-qut’, Herrscher der Uiguren (←). TemB/I:5 qo™qar tegin ~ Tem-B/I:8 ///ta qut adanïp ‘wurde zum ïduq-qut ernannt [1266]’ ~ TemB/III:24-25, tngrikänimiz qo™qar ïduq-qut ~ TemB/I:28 [///al]tun ïduq-qut Uigur; S/Mamuraq tegin S/Ögrünc S/Barcuq-art (ALLSEN 1983.254;
C49.49:87, 111:91; ÖGEL 1964.28; ←).
TemB/III:44-47 nigü[ri]n [HAMBIS 1954:
ne'üril (↓ ni'ürin)] tegin külüg qaγan-qa soyurqadïp ///un qutluγ bi™in yïl-ïn ïduq-qut adanïp on uyγur il-in osaqï yang™a ba£layu yarlïqadï ‘Nigü[ri]n tegin ayant bénéficié de la
faveur de külüg qaγan fut nommé ïduq-qut en l'année bienheureuse [...] du Singe [1308-09], et régna à la tête de l'État des on-uyγur selon le mode ancien’ ~ TemBChin/l:18 niulin Uigur;
S/Qocqar S/Mamuraq S/Ögrünc S/Barcuq-art;
†13.12.1318 (ALLSEN 1983.254-55, 257, 259-60; GHa81.37; ÖGEL 1964.28). TemB/IV:12, 31 temür-buqa ~ TemB/IV.24 temür-buqa tegin ~ TemB/IV:28 yana te]mür-[b]uqa tegin ïduq-qut adap ‘de plus Temür-buqa tegin fut nommé ïduq-qut et ///’ ~ TemB/IV:44 iduq-qut ong ad altun tamγa özinde ök erip ‘le sceau d'or au titre de ïduq-qut wang était sur sa personne même’ ~ TemB/V:3 tngrikenimiz-ni binlang-ta ™ing-sang q[ïlïp] ‘[jayaγatu qaγan] fit nôtre souverain céleste louangé grand conseiller (tch'eng-siang)’ ≈ DocTfn3:3 iduq-qud cingsang Uigur; S/Negürin S/Qocqar S/Mamuraq S/Ögrünc S/Barcuq-art (GHa81.39, 43; HAMBIS 1954.130; ÖGEL 1964.19, 28;
Z80.222-224). TemB/IV:2 senggi ~ Tem-B/V:32-33 senggi tegin ~ TemB/V:18-19 altun tamγa-sïz ïduq-qut kao-™ang ong ad-nï amraq
Z80.222-224). TemB/IV:2 senggi ~ Tem-B/V:32-33 senggi tegin ~ TemB/V:18-19 altun tamγa-sïz ïduq-qut kao-™ang ong ad-nï amraq