. ,
2011
Tampereen yliopisto Venäjän kieli ja kulttuuri
Kieli-, käännös- ja kirjallisuustieteiden yksikkö
POHJASMÄKI, EKATERINA: Formy i funkcii inakovosti v treh rasskazah Ljudmily Ulickoj/ Toiseuden muodot ja niiden funktiot kolmessa Ljudmila Ulickajan kertomuksessa.
Pro gradu –tutkielma, 63 sivua.
Joulukuu 2011
Tämän pro gradu -tutkielman tavoitteena oli analysoida toiseuden käsitettä Ljudmila Ulitskayan kertomuksissa: ”Do ’ Buhary”(2007), ”Cju-jurih” (2007), ”Vtorogo marta togo že goda” (2007). Tätä varten pyrin tutkimaan toiseutta sekä sitä, miten se ilmenee etnisyyden ja sukupuoli-identiteetin näkökulmista. Lisäksi tarkastelin tässä tutkimuksessa sitä, miten nämä käsitteet on esitetty ja korostettu yllä mainituissa teoksissa mm. sosiaalisista, kulttuurisista ja etnisistä näkökulmista. Tutkin myös sukupuolten välisiä eroja hahmojen jokapäiväisessä elämässä.
Ensimmäisessä luvussa tutustuin käsitteeseen ja termiin toiseus sekä tarkastelin tutun ja tuntemattoman suhdetta toiseensa. Termi toiseus on selitettävissä eroavaisuus-käsitteen kautta. Tarkasteltaessa toista ihminen automaattisesti aktivoi alitajuntaansa sarjan stereotypioita.
Toisessa luvussa tutkin, miten toiseuden mekanismit toimivat identiteetin muodostumisessa Stuart Hallin Identity-teoksen (Identiteetti, 1999) kautta. Tässä luvussa totesin, että käsitys minuudesta on aina jossain mielessä valheellinen, ja että niin sanotut ”liittymäkohdat”:
kansakunta, etninen ryhmä, perhe, sukupuoli jne., jotka luovat yhteisölle yhtenäisyyden tunteen, ovat tavallaan kuvitteellisia. Hallin mielestä identiteetti rakentuu eroavaisuuksien ja samankaltaisuuksien kautta. Toiseutta on mahdoton ymmärtää ilman omaa identiteettiä.
Kolmannessa luvussa käsittelin etnisyyden käsitettä toiseuden näkökulmasta, kulttuuri- identiteettiä ja etnisyyttä Venäjällä. Toiseuden tavoin etnisyys realisoituu vuorovaikutuksessa muiden kanssa. Etninen identiteetti, kuten mikä tahansa identiteetti, on jatkuvassa erojen ja yhtäläisyyksien vuorovaikutuksessa. Etnisyyden käsite on samalla konflikti-kulttuurinen, poliittinen sekä organisatorinen, ja se liittyy myös alkuperään.
Neljännessä luvussa tutustuin gender-käsitteeseen. Käsitteellä on monia eri teorioita ja määritelmiä. Esimerkiksi perinteisen teorian mukaan gender tarkoittaa ensisijaisesti biologisia eroavaisuuksia. Tähän näkökulmaan uskovat mm. essentialistit. Sen sijaan konstruktivistit ovat sitä mieltä, että maskuliinisuus ja feminiinisyys rakentuvat perustuen yhteiskunnan odotuksiin miehisyydestä ja naiseudesta.
Jokainen näistä kolmesta valitsemastani teoksista heijasti toiseutta monitahoisesti. Tarinassa
”Do ’ Buhary” toiseuden käsite monistui etnisistä, sosiaalisista ja sukupuolinäkökulmista.
Tarinassa ”Vtorogo marta togo že goda” käsitellään ”valheellista” yhtenäisyyttä Neuvostoliitossa, jossa elettiin kansainvälisyys-käsitteen alla, mutta todellisuus olikin sen sijaan täynnä eroja ja konflikteja. Tarinassa ”Cju-jurih” keskeisenä aiheena ovat stereotypiat ja niiden petollisuus.
Avainsanat: toiseus, identiteetti, etnisyys, gender.
...1
...2
1. « » ...5
2. ...10
3. ...13
3.1. ...13
3.2. ...15
3.3. ...16
4. ...20
4.1. ...20
4.2. « » ...21
4.3. ...22
5. - ...24
5.1 ...26
5.2. , ...28
6 ...30
6.1 « » ...30
6.1.1 « » ...30
6.1.2 « »...31
6.1.3 ...33
6.1.4 ...36
6.1.5 – « » ...37
6.2 « » « ...» ...38
6.2.1 « ...» ...38
6.2.2 ...39
6.2.3 ...44
6.3 « » ...45
6.3.1 « » ...45
6.3.2 , ...46
6.3.3 ...52
6.3.4. ...55
...56
...60
. ? - .
. - " ( )
" " ,
: (2007), (2007),
(2007). ,
, " " ,
, .
, , ,
. ,
, « » « »
.
: , ,
, .
,
" " : ,
, , , ,
:
(2007), (2007), (2007),
« » (2007)
.
, , , , , " ",
", . ,
,
».
" ", " "
, , , ,
, . , " ",
, .
. ,
, ,
,
. ,
" ": , ,
.
,
, ,
" " « », " ", " ".
: , ,
, .
" " ( .
) " ".
" ", [ " "],
.
; -
, ,
-
" " - " ", ( - , – ).
2005:21.)
" ", " " " ".
. , " "
, " " - " "- ,
. , , , .
, " ",
( ).
, ,
" ", , " ".
" " " ", . " -
" :
.
, .
" " , , ,
" ".
, (identity).
" "
.
" "
, , ,
, , - ,
, ,
. ( 2002 www.)
,
, " ",
, .
, , ,
: Identiteetti (Hall 1999),
(2004), Me ja muut(Kylmänen 1994), .
, " "
.
Identiteetti (Hall 1999).
, .
,
.
" ", " " ,
, , .
(L ytty 2005:163),
, .
, "
.
,
. ,
, (
).
, .
, , Laura Huttunen &
Olli LöyttySuomalainen vieraskirja, Mikko Lehtonen & Olli Löytty. Erilaisuus,
- .
1. « »
" "
, , ,
. Löytty 2005:162). " ". ,
. (Hall 1999:144,146,150),
, : ,
, . ,
, .
" " ,
( ), :
,
(Ferdinand de Saussure), ,
. ,
, ., .
. (Hall 1999:153-154.)
, ,
. " ",
, , ,
. , . ,
, ,
. ,
, , " " " " .
(Hall 1999:153-154.)
, , ,
. , , .
" ". ,
, .
, . ,
. ,
, . (Hall 1999:154-155.)
, , ,
" " .
( ). ,
, " " .
, " "
" "
. , , " "
". (Hall 1999:155-157)
, " ".
. ,
, , " ".
, ,
. -
. , " "
" ", ( ).
(Hall 1999:160.)
, , ,
, ,
.
(Hall 1999:160), ,
.
, " " " ". ,
. ( : 152-160, 228) , ,
. ,
, ,
. - ,
, , " ".
.
, ,
, - ,
, - ,
, " " " ". ( www.)
" " , ,
,
", , ,
. ,
" " ". ( 2002 www.)
, "identity",
- " " " ".
" -
, , , , ,
. , , ,
, ,
,
. , ,
, " ",
" ". " " " ",
- . ( 2002 www.)
" ", ( ,
), , ,
,
" " , , . ,
, (Löytty 2005:162,
175). " ",
. ,
. ,
.
(2005:25)
, ,
, " "
: , ,
, . ,
, " " , ,
, , , , , ,
. ,
, , , .
(2005:27),
: -
, " ".
,
(2005:33), : ,
?
", , ,
.
(2005:35-36)
- ,
. :
,
.
, " " ,
. ,
.
" ", .
, . ,
, , ,
.
. ,
" . (Löytty 2005:182.)
2.
,
,
.
(Hall 1999:11), , , ,
-- .
(Identiteetti, 1999), " ",
, " ", ,
, : ,
, , .,. (Hall 1999: 13.), ,
.
. (Hall 1999:14.), ,
, ,
.
:
) :
. ( www.)
) :
. ,
« » « ». ( www.)
) :
, ,
, .
, ,
, . ( www.)
.
, ,
.
, (Hall 1999:19),
.
” ” ” ” ,
: )
. (Hall 1999:21),
- ,
, , , . ,
, ,
.
.
, " ",
,
. ,
. )
(Hall 1999:22) ,
.
, " ",
, , ,
, .
, " "
(George Mead).
, ,
: ( . I) — , ,
. ( . Me) — , , ,
, , . ,
, , ,
. ,
. c)
(Hall 1999: 22-23), " ",
- .
. , ,
. " "
,
. ,
.
, , " "
,
, ,
. ( )
” ”
: , :
, , ,
,
. ( www.)
. , , (Hall 1999:20.),
: , , ,
, .
. " "
, " ", .
, .
3.
, . (Hall 1999:46)
,
, (Huttunen 2005:127), .
, ,
, . ,
, , ,
-- . ,
?
, ?
.
.
3.1.
, , --
(Huttunen 2005:128-129), (Löytty 2005),
.
, ,
. ,
,
. -
- , ,
, .
,
. ,
, , --
(Huttunen 2005:129-130.)
,
, , .
, .
, --
, .
, ,
. (Huttunen 2005:130),
, .
, ,
, ,
. ,
, .
,
. (Huttunen 2005:131, – .)
, .
,
, -- (Huttunen 2005:132). ,
, .
. .
,
". (Huttunen 2005:133) ,
. ,
. ,
,
" ". .
,
, " ".
3.2.
, ,
. , , ,
, ,
, .
, , --
(Huttunen 2005:135).
, .
, ,
.
, . (Hall 1999: 45-
53.), ,
, .
- .
, , .
, .
. , ,
. ,
, . ,
,
, . ,
- ,
. (Hall 1999:16, 2005:227-229.)
, , , --
(Huttunen 2005:136).
, : " " ( ) , " " ( ).
. ,
(ingroup) (outgroup). -
" " ", " ", ,
.
,
. (Lindström 1994:179) , ,
" ( )
. . (Hall 1999:16),
,
.
(2007).
3.3.
,
, .
(2007:161).
(« »),
(« », « »).
.
. [...] ,
« », -
. ( 2007:161-162.)
, « »
, .
" " " "
. 2007:27-28).
. (1993 www) ”
”,
. -
", :
.
( )
( ),
;
b. ,
, ,
( );
c.
,
" ", --
". ( 1993 www.)
, 1930-
, . ,
.
, , ,
, ,
, (1993 www).
[...] ,
" "
" ". […]
, ,
, ,
. ( 1993 www.)
1960-1980- ,
,
( , , , , ).
, (1993 www), ,
.
.
. (2007), , ,
, .
, .
, , ,
, -
, , -
.
( , ,
»). ( 2007:165.)
, - .
: , , ,
. , ,
,
. ( 2007:165)
- ,
. , ,
- , ,
, , ,
. ( 2001:169)
, ,
. ,
. ,
, , ,
, , ,
, ( ),
, .
, 51 % ,
, ,
. ”
” (2001:168-169).
, , -- .
17% - .
, , ).
(2004:5), ,
.
, .
.
4.
« »,
, ,
" .
4.1.
" " .
1968 .
" "
", (2007:9)
: .
. . " " "?" (1996 www),
. , .
gender : 1) , 2)
. , ,
, .
[...] " "
". — . —
, ,
. ( 2007:11.)
,
, , -- (1996
www). , --
, .
( 1996 www).
, .
,
, .
, ,
, . [...] (
) - . , , .
. ( 1996 www.)
, ,
. ( 1995 www)
4.2. « »
" ", (2005:8), -
. 1970-
. , " :
" (1975), ,
.
, ,
. ,
". " "
" " .
2005:12)
. :
, -- (2005:12). , "
, ,
, , ."
,
, .
- ,
, . ( 2005:12.)
" ".
) /
. ,
-- , .
, ,
/ .
4.3.
,
. " "
, (Beauvoir 1981).
, , -
; .
. ,
, .
, ,
, , , --
, -- (2007:13-14).
. ,
.
"
, , , ",
(1996 www).
,
, .
. .
, .
(2007: 13-14) ,
, .
, -- (2004:5),
. ,
, , ,
. . ,
, ,
(2004:71,86), .
, , ,
.
:
, , , ,
, ,
, , --
. ,
, .
.
, , ,
. . .
5. -
. ,
,
« » ,
.
« »
. : — ,
— . :
- ,
, ,
. -
. .
,
, . ,
, .
, , , .
.
, .
, , ,
. -
. ,
: ,
. ( .2008. www)
.
,
.
, , , , ,
, » ( ).
:
, .
, , ,
[...] ( .2011. www )
, , ,
, , ,
, ,
.
, ,
, . ,
« »,
.
, . ,
, ,
, ,
. ,
.( .2011. www)
— ,
, ,
, : « »,
, .
, , - - ,
. .
- . ( 2009:121)
,
, .
2009:116-117)
. , .
.2009. www)
,
, ,
. ,
, .
,
. ,
.
. ( 2009:118)
5.1
1943 ,
. ,
. ,
, .
, . .
, , ,
. , . (
2009:118)
, .
—
. 1970 ,
:
. , , .
,
. , .
— . -
, .
, .
. ( .2011.www )
. .
, , , .
, ,
, , ,
. 80-
.
. « ».
, « »,
« » - .
10 .
1980- 1990- ,
, - " "
" .
, .
« », « » 1996
1997 ,
. , " "
" " 2001 .
–
.
« »
, » « »
, ». ,
:
« , », ,
,
. , « »
1998 ,
», «
».
, :
- .
, ,
, . ,
5.2. ,
-
. .
. .
12-14 ,
, – , ,
–
. : 16.
, , , , , , ,
, . –
« » , : , ,
, ,
, , . ,
, .
, , ,
, , , ,
– .
[...] , .
, , . – . (
2009: 122)
, ,
, ,
.
« . . .» .
— . ,
,
. —
, ,
.
— , , ,
. ,
«
». « »,
« ». ,
, ( , )
,
, ,
.
, . , ,
,
, . .
, ,
, .
. . , ,
,
. , ,
. ( .2008. www)
, ,
,
, .
, ,
,
. ,
, , ,
. .
– .( 2011.www )
« . . »
. .
.
, , ,
» (2007).
6
6.1
»
« », , , « »
« »,
. « »
», « » « ».
« » ,
( « » ), -
» ,
,
, .
, , . ,
, ,
, ,
:
, , , . ,
, ,
, . ( 2005:25)
6.1.1 « »
, ,
: ,
, ( ) .
, ,
, ,
« »,
.
, , ,
. ( )
. (
) ,
, .
, .
,
,
. , « »
, ,
.
,
, « »
, » (Ratilainen 2005:20). ,
1930- ,
, .
, ,
» .
6.1.2 « »
, ,
, , ,
[...]( 2007: 58)1
1 « »
« » « », ,
: «[...] , ,
[...]» (59). « , « » (60),
, ,
, .
[...] ,
,
.(58)
« » « » --
« » . ,
, ,
: , , .
.
,
, ,
, «...
, , » (60)
, , .
, – .
, , ,
, . (60)
, ,
(61)
.
, , « »
», . ,
, ,
), , , ., -- ,
,
, ,
, ...
, - ,
.(62) ( .)
, ,
.
, …
,
, .
, [...]
(61-62)
, ,
,
, ,
,
.
, ,
.(62)
, ,
.
6.1.3
,
,
,
, .
» , .
( ) , ,
, ,
" ". ( 2005:27).
– .(59)
-
– . … –
!(61)
, , !(70)
, ,
- ,
, ,
, « » .
[...]. ,
, . (59)
[...] (59)
[...] [...] (64), [...] [...] (61)
[...] [...] , [...].
, .(60)
,
. ,
, ,
[...]. , , , ,
.(58)
[...] , .
, , ,
, [...] (59)
[...] –
, ,
.(60)
(« », , , )
,
, ,
.. , [...]
[...] [...]
[...] (66)
« »
, . , ,
,
: , ,
, . ,
.
[...] , –
– .(59)
, , ,
– .(64)
,
, : «
» –
, , [...] (64)
[...]
.[...] (66)
[...] [...] (66)
« »
. , ,
» « »
, , .
6.1.4
, ,
, « » ,
, ,
, , ,
.
,
« » ,
,
« » ( , « » ), ,
.
, , ,
, .(63)
[...] [...]
(65)
[...] [...] (63)
[...] .(63)
[...] [...] ,
.(63)
[...] (63)
[...] [...] (64)
[...] [...] [...] (69)
[...] [...] (65) [...]
.(65)
, .
, , –
, .
6.1.5 – « »
– , «
« [...] [...]» (77),
« , , ,
» (76).
– , ( « »
» ) – , « »,
.
... , [...]
, , :
, .(73)
« ...
, ,
– ,
[...]» (73)
« »,
« », , « , »,
,
» (73)
,
.» » « » ,
.
, ,
,
, ,
, – ,
. .
[...] ,
.(77)
. , :
, .(78)
, « »
–
, « » -- , « -
», , . , ,
,
, « » . «
...» .
6.2 « » «
...»
« » ,
, «
...» , ,
,
(« » »), ,
.
6.2.1 « ...»
,
, ,
,
, 1953 .
, .
. :
, ,
, ( ) (
) -- , ,
, ,
-- . , --
( ): ,
( ), ,
( ,
»), - ,
. - , .
-- ,
, ,
, , .
6.2.2
, , « »,
, .
,
[...] ,
) [...] (193)
« »
. --
--
, .
,
», , -- « », :
[...] — , .
, , ,
,
, , ,
. (194) .
[...]
, . (195) .
, , , ...—
: —
?
— ? — .
— , , —
. (197)
, (
) --
. ,
, ,
.
, ,
, ...
: .(194)
( , ,
- .) ,
[...] , , ,
, , ,
, ,
, , ,
[...], , [...] (196)
,
, ,
—
,
, , , -
.
, ,
. — ,
— , , ,
, , ,
, , ,
,
, , ,
: .
, ,
. (195)
» . ,
, (« -
, « ”), ,
, ,
, «
, » , ,
« !» (198)
« » [...](195)
« » (195)
.
: « » (198).
, .
, , —
.
, « »,
». , ,
, ,
, ,
, .
— : . (198)
.
, [...]
[...] , [...]
, [...] — ,
, [...] ,
, , ,
(199)
, ,
», -- « ».
»
: ,
, — .
— . ,
. : ,
, ,
.(198)
, , »
, ,
« » (200),
- « » – ,
, « ,
» « »
. (196)
, , -
, ,
, ,
(196)
« », ,
,
, « », ,
:
, ,
,
, , -
,
— ,
, —
, . (209).
« »,
, « ,
» (202).
, ,
, ,
.
, , , ,
, ,
,
. ,
».
— , , — : « »,
« », « », —
.
, , , , … —
—
? — , — .
, .
:
— , , — « »… ,
… !.. — !
. . (202)
, ,
, , ,
« , «
» (199)
, ,
, ,
.
, ,
, , , ,
. -
— ,
, ,
, …
— ? —
. ,
, , ,
.(203)
6.2.3
- « »,
, ,
,
, ,
,
, , ,
. , ,
,
, ,
, ,
, . (205)
, ,
.
( ) --
.
— , , —
, .
, , ,
, ,
, ,
,
, ,
, . , ,
… (207-208)
, « ...»
,
« »,
,
« », ( ),
,
( ) .
« » ,
.
6.3 « »
,
, " . « »,
( ),
.
, ,
.
" "
, , ,
" ".
, .
, ,
(2005:33), : ,
?
" ",
, , .
, ,
« ».
6.3.1 « »
« » -
,
, .
,
, , , ,
, , , ,
, , , ,
, , .
( , , ) , ,
. , ,
, ,
.
( ),
. ,
, ,
, , ,
. ,
, ,
. ,
, , .
,
, « »
, .
, .
, , , ,
.
, , , , ,
, -
. , , .
6.3.2 ,
, « »
, , , ,
. , ,
, .
(
), , -- .
, , ,
.
. , --
, ,
. ,
, / .
. ,
. .
[...] —
. ,
, .
. ,
, , . (326)
,
,
, .
. ,
.
,
), .
. , (
) , ( , , , )
-- , , , ,
. ,
. – , , ,
, – ,
, .
,
[...] , ...
, , , .
, ,
. (311)
, , ,
, .(311)
, , . , , ?
, , , —
, . , —
. , , ,
... — :
(318)
, , ,
...(318)
! , , ,
. . ,
, , .
, (320)
, , ,
. ,
, . . ,
. , ,
, — , , ,
. :
, , . ,
,
, , ,
. .(320)
[...] ,
, , ,
...(323)
, :
, ,
, , ,
. . ,
, , ,
... ,
(331)
.
, , ,
, ,
. ,
, . «
»,
. « »
, ,
.
. . ,
, , .(320)
: —
, ,
, , , ,
, . ... ?
! ...
, , ,
, —
, , ... : .(320)
,
. ,
,
, , ,
,
: ,
, , ...
...(322)
, , , ... ...
— ... — ,
..(322)
, — : , , , —
.(329)
,
. ,
, « »,
. .
: ,
, « »
. « », , ,
. ,
.
,
, ( – .,311)
« [...] — ,
.(310); « ,
, ».(313); « —
, » (314); [...]
, , »..(315)
, .
, .
. , , , , ,
, —
... , [...] , ...
... . , ...
? —
...(315)
, ,
. . ,
. ,
, ,
. —
.(313)
. :
—
— .(324)
« » (330). ,
, , ,
, .
, (
, , ,
[...] [...]. :
, , .
, , — ,
, , , -
, . ,
, —
. , ,
.... , .(325)
[...]
: , , !
, , :
, ,
, , . (325-326)
,
: , .
, [...].
, ,
. ... -
.(318-319)
,
, ,
, , ,
, , –
« », .
, ,
»
— . , .
.
. ,
. .
. , ,
. , ,
, . — . ,
.(326)
, -
, ,
.. , «
“ ”, ,
, » (323), , .
6.3.3
– , ,
:
, , , , .
, .
, , ...
, ...
, ,
, , , ,
, ...(321)
, :
[...] ,
, ,
, , ,
, , ,
, ,
,
... ,
, ,
, — ,
, , , ,
, , .(328)
, ,
. ,
, ,
, ,
.(331) .
. — .
, , , ,
.(333)
. — . , ,
. ,
.(333)
, . ,
.(333)
, ,
, .
,
, ,
, , ..
, .(331)
, ..(332)
, . ..
, (333)
,
, , , — .
, ,
. — ,
, .
. , ,
. . ,
— : ,
. . , , .
— , .
: , , — . , ,
... , , ...(335)
,
, :
,
, , ,
, , .
. .
, , .(333)
, . ,
, , , ,
, . ,
, , ,
. , , .(333)
, ,
. ,
, .
— , . ,
. ,
,
. .
”.(335)
, ,
, ,
, ,
, .
,
, ,
, , .
. — .
,
. ? ...(338)
: ,
« ».
: « » (335)
, ,
, (335).
, ,
« »,
, :
, .(340)
, ,
. ,
, ,
...(342).
,
: , ,
, , .
,
. 6.3.4.
, " " ,
, -- ,
. ,
, ,
-- , -- « », .
-- (
, , ) –
.
, -
( ) .
, , ,
. -
« »,
« », ,
. -- ,
,
, .
, .
« »
»: , ,
, .
« » .
« », : (2007), (2007),
(2007).
« » ,
, .
, ,
,
,
( ).
, ,
, , , ..
" ",
, , ,
. " " " ".
" ", , ,
,
, " " ,
.
, ,
, " ",
,
. " ",
, , ,
. ,
.
, , ,
.
(Identiteetti, 1999), , –
" ", .
,
": , , , .,
, . .
, , , .
" ", ,
, « » . ,
. .
,
, . --
:
.
. ,
.
, .
, ,
. --
- , .
, ,
. ,
,
".
, ,
. " "
, ,
, .
.
. .
,
« »
, ,
– , ,
.
, ,
, . " " ,
( " ").
, .
, .
« . . .»,
,
. .
, .
, .
.
, ,
.
« »
», .
, , .
, .
,
.
,
, ,
– .
, .2007. .
, 2005. .
, . . 2001. .
. . . 10. 2. . 167-180.
, . 2005. . .
, . 2007. .... ,
.
, . 2004. .
. Verlag F.K. Göpfert, Fichtenwalde.
, . 2009. .
de Beauvoir, Simone. 1981.Toinen sukupuoli. Kirjayhtymä: Helsinki
Hall, Stuart. 1999, 2005.Identiteetti. Vastapaino: Tampere.
Kristeva, Julia. 1988.Muukalaisia itsellemme. Gaudeamus.
Kylmänen, Marjo (toim.). 1994. Me ja muut: kulttuuri, identiteetti, toiseus. Vastapaino:
Tampere
Lehtonen M., Löytty O. 2003.Erilaisuus. Vastapaino: Tampere
Lindström, Minna–Marika. 1994. Vihollisesta vastustajaksi – John F. Kennedyn viholliskuva. Me ja muut.Toim. Kylmänen, Marjo. Vastapaino: Tampere.
Rastas A., Huttunen L., Löytty O. 2005. Suomalainen vieraskirja. Kuinka käsitellä monikulttuurisuutta. Vastapaino: Tampere
. 2007. : . ,
.
,
, . 1996. “ ”? //
. 6. . 123-125.
http://www.a-z.ru/women/texts/abubikr.htm [ 15.03.2010]
, .2009.
http://www.chaskor.ru/article/lyudmila_ulitskaya_nado_uchitsya_zhit_v_novyh
_obstoyatelstvah_3309 18.10.2011]
, .2011. » .
http://ria.ru/culture/20110209/332134299.html 15.10.2011]
, . 2006. .
http://www.kara-murza.ru/index.htm [ 16.02.2010]
.2011.
http://rus.ruvr.ru/2011/01/11/39261351.html 18.10.2011]
, . 2010. . :
http://www.krugosvet.ru/enc/gumanitarnye_nauki/psihologiya_i_pedagogika/ID
ENTICHNOST.html [ 16.02.2010]
, . 1997. .
http://magazines.russ.ru/inostran/1997/11/malachov.html [ 17.02.2010]
, . 2000. .
http://demoscope.ru/weekly/2006/0233/analit03.php [ 17.02.2010]
, . 2007. .
http://magazines.russ.ru/nz/2007/1/ma19.html [ 17.02.2010]
, . 2008. .
http://www.peoples.ru/art/literature/prose/roman/ulitskaya/interview.html
17.10.2011]
, . 2009. .
http://ecsocman.edu.ru/images/pubs/2010/02/11/0000334667/Nizamova_9.pdf 17.02.2010]
, . 2002 .
http://www.jewukr.org/observer/jo18_37/p0901_r.html [ 16.02.2010]
, .2011. . http://www.bg.ru/article/8784/
18.10.2011]
http://www.tvkultura.ru/news.html?id=596368&cid=178&date=22.02.2011 18.10.2011]
Tanni, Mikko. 2001-2004.Identiteetti, toiseus ja mielikuvien muodostaminen.
http://www.yhdenvertaisuus.net./seis-koulutusmateriaali/02/index.htm
[ 19.02.2010]
, . 1993. .
. . 265-277. .
http://www.ic.omskreg.ru/cultsib/reg/tishkov.htm [ 19.02.2010]
, . 2007. " "
http://www.spbjournal.ru/culture/96.html [ 04.04.2010]
, .2005.
http://www.peoples.ru/art/literature/prose/roman/ulitskaya/interview3.html 15.10.2011]
, . 1995 : .
, .
http://www.owl.ru/win/books/easygender/add1.html [ 27.03.2010]
, . 2008. , ,
http://www.chaskor.ru/article/lyudmila_ulitskaya_tam_gde_lyudi_neprosveshch
ennye_osobenno_mnogo_zhestokosti_2269 18.10.2011]
, . 2011. — ,
,
http://rus.ruvr.ru/2011/02/24/45819660.html [ 18.10.2011]
http://www.itogi.ru/pda/iskus/2011/8/162194.html?page=2 18.10.2011]
